Wat is een goede behandeling

Het woord “behandelen” roept beelden op van klinische protocollen, strikte methodes en technische interventies. Maar als we dieper kijken naar wat goed behandelen écht inhoudt, ontdekken we dat het meer gaat over het samen op reis gaan”.

In deze blog verkennen we hoe de kracht van behandeling niet zozeer ligt in de techniek zelf (bv EMDR of een antidepressivum), maar in de relatie en de manier waarop behandelaar en cliënt samen betekenis geven aan de situatie en wegen zoeken naar verandering. En ja, dit geldt ook voor medicatie zoals antidepressiva – het “middel” moet immers passen in de wereld en beleving van degene die ermee werkt.

Dus, wat maakt nu een effectieve behandeling?

Laten we eens kijken naar vier essentiële pijlers: presentie, perspectief, je verhouding tot wat je kwelt in de mentale ruimte, en motivatie voor verandering.

1. Presentie: De kunst van het écht aanwezig zijn

Het begint allemaal met de hulpverlener die aanwezig en beschikbaar is. Geen snelle oplossingen of diagnostische sprongen – maar iemand die naast je komt staan, die de tijd neemt en niet meteen met een “oplossing” klaarstaat. Deze presentie is meer dan alleen maar luisteren; het gaat om het echt durven zijn bij jouw pijn en lijden. De hulpverlener neemt een stukje van die last over en helpt je de zwaarte draagbaar te maken, al is het tijdelijk. Het draait om een relatie waarin je samen het lijden kunt benaderen, er woorden aan kunt geven en betekenis kunt vinden. Uiteindelijk creëert deze betrokkenheid een veilige basis van waaruit je samen verder kunt werken.

2. Perspectief: Een verhaal met hoop

Vervolgens komt het samen bouwen van een verhaal, iets waar perspectief en hoop in zitten. Dit verhaal is geen vastomlijnde diagnose, maar een kader dat je helpt begrijpen wat er speelt en wat mogelijke routes vooruit zijn. Door samen een toekomstbeeld te schetsen, ontstaat er iets om naartoe te werken – een richting waarin herstel mogelijk is. Dit kan helpen om gevoelens van zinloosheid te doorbreken en ruimte te geven aan de overtuiging dat verandering haalbaar is, ook als het zwaar is.

3. Je verhouden tot datgene wat je kwelt

Een van de belangrijkste aspecten van herstel is leren omgaan met datgene wat je kwelt in je mentale ruimte – of het nu angst is, somberheid, of een andere belemmerende emotie. In plaats van dat deze gevoelens de baas over jou zijn, gaat het erom dat jij leert de leiding te nemen. Dit kan betekenen dat je angst in de ogen leert kijken door dingen te doen die je spannend vindt, of dat je ondanks de zwaarte van somberheid toch een kleine activiteit oppakt. Het is een proces van leren wie de controle heeft, en daar soms op speelse wijze mee experimenteren.

4. Verandering: Samen bouwen aan een nieuwe context

Tot slot draait een effectieve behandeling om het aanbrengen van betekenisvolle veranderingen in je leven. Psychisch lijden is vaak een signaal dat er werk aan de winkel is in de context om je heen. Misschien betekent dit dat je weerbaarheid moet ontwikkelen tegen de maatschappelijke druk op perfectie, of dat je relaties moet heroverwegen. Soms gaat het om heel basale dingen zoals een gezondere levensstijl of het verwerken van trauma’s die diep in je lijf vastzitten. Wat deze verandering inhoudt, kan variëren, maar het doel is altijd om samen te ontdekken welke context jou het beste ondersteunt in jouw proces.

Medicatie als onderdeel van het ritueel

Ook medicatie, zoals antidepressiva, moet passen binnen dit proces. Het is niet zomaar een technische oplossing die je “fixed” – het werkt pas echt wanneer je ook kunt werken aan de betekenis ervan binnen jouw proces.

Medicatie kan een steun in de rug zijn, maar het moet passen bij hoe jij jouw herstel ziet. Als je twijfelt over je medicatie, of wanneer het lijkt alsof het niet meer dezelfde effecten heeft, kun je dit bespreken. Dit maakt deel uit van de continue afstemming. Soms is het verstandig om te kijken naar afbouw, of om te streven naar de minimaal effectieve dosis, misschien met een taperingstrip. En dan zijn er ook de dingen als oppositional tolerance en onttrekking waar je rekening mee kunt houden, vooral als je al langer medicatie gebruikt.

Samen afstemmen en co-creëren

In deze benadering ben je voortdurend met elkaar aan het afstemmen: hoe ervaar jij de behandeling? Voelt het alsof het de goede kant opgaat? Wat vindt je van de behandelaar en vice versa? Behandelen is een creatief en dynamisch proces, waarbij hulpverlener en cliënt zich steeds bewust blijven van elkaars perspectieven. Je zou kunnen zeggen dat je in een soort driehoek werkt (ik noem dat de behandeldriehoek): jij als creator van je eigen leven, de therapeut als co-creator die je ondersteunt, en de gekozen techniek (of “het ritueel”) die jullie samenbrengt. En juist die afstemming is cruciaal, want alleen dan kun je een pad bewandelen dat werkelijk bij jou past.

Behandelen in de GGZ is dus geen vaste formule. Het is een levend proces, waarin samen gezocht wordt naar wat werkt. Het vraagt om flexibiliteit, creativiteit en de bereidheid om samen te ontdekken. Zo wordt behandeling niet een rigide protocol, maar een menselijk proces van groei en betekenisgeving – waar niet de techniek, maar jij als persoon centraal staat.

Zoek je meer informatie?

Onderstaande links verwijzen naar waardevolle hoofdstukken van PsychoseNet die je op weg kunnen helpen.