Als professional werkzaam binnen de geestelijke gezondheidszorg heeft Jim van Os in de loop der jaren meerdere jonge mensen diep in de put zien raken, met een aanhoudende wens voor euthanasie. Deze ervaringen hebben hem aan het denken gezet. “Mijn gevoelens over het proces rond euthanasie en psychisch lijden en de regelgeving in Nederland zijn complex geworden”.
In ons land is euthanasie onder strikte voorwaarden gelegaliseerd
Ook bij ernstig psychisch lijden. Het idee hierachter klinkt misschien humaan, maar de praktijk is vaak hartverscheurend en roept belangrijke ethische vragen op. Jonge mensen, vaak met een achtergrond van heftige trauma’s, komen soms tot de overtuiging dat de dood de enige uitweg is. Eenmaal verankerd, lijkt deze overtuiging soms een obsessieve vorm aan te nemen, vooral omdat de optie van euthanasie wettelijk toegankelijk is.
De aard van menselijk gedrag is fundamenteel onvoorspelbaar. Mensen zijn plastisch en veranderlijk; het leven kan ons vormen en hervormen op manieren die we niet altijd direct begrijpen. Onder invloed van zware levensgebeurtenissen, zoals mishandeling of misbruik in de kindertijd, kunnen individuen zichzelf afschrijven en het leven als ondraaglijk gaan beschouwen. Donkere stemmingen, krijsende stemmen in het hoofd, en diepe existentiële angsten kunnen het leven ondraaglijk maken.
Vermogen voor verandering kan leiden tot herstel
Toch heb ik keer op keer gezien hoe hetzelfde vermogen voor verandering kan leiden tot herstel, zelfs vanuit de donkerste diepten. Het probleem met de huidige praktijk is dat wanneer euthanasie eenmaal op tafel ligt, het traject soms niet langer lijkt te gaan om het uitproberen van verschillende therapieën, maar om het voldoen aan een procedure.
Neem bijvoorbeeld een jonge vrouw van 21 jaar die ik ken
Voordat zij toestemming kreeg voor euthanasie, moest zij eerst drie verschillende “evidence-based” protocollaire behandelingen ondergaan: één voor haar eetstoornis, één voor dwangstoornis en nog één voor depressie.
Deze behandelingen werden uitgevoerd door professionals die van elkaar niet wisten en met wie zij geen persoonlijke klik had. Haar onderliggende probleem – diepe zelfhaat door misbruik – werd in geen van deze therapieën werkelijk aangepakt. Nu, drie jaar later, zit zij nog steeds in een soort limbo, onzeker over haar besluit om de euthanasie door te zetten.
Dit brengt ons bij de vraag of de GGZ niet meer te bieden heeft
Of zou moeten bieden. Een proces van hoop en verbinding, waarbij de therapie niet per se lineair of evidence-based hoeft te zijn, maar menselijk, volhardend en zo lang als nodig. Een benadering waarbij de unieke behoeften van een persoon centraal staan en waarbij heling wordt nagestreefd.
Als samenleving, en zeker binnen de geestelijke gezondheidszorg, moeten we kritisch blijven over hoe we omgaan met de optie van euthanasie bij psychisch lijden. Het is tijd voor een diepgaand gesprek over hoe we werkelijk kunnen bijdragen aan het herstel van mensen die het meest kwetsbaar zijn. We moeten ons blijven afvragen: doen we genoeg? En belangrijker nog: bieden we de juiste soort hulp?
Verder lezen over euthanasie?
- Over euthanasie bij psychisch lijden
- De dood en euthanasie – Een waardevolle reflectie
- Herstel als antwoord op euthanasie
- Op dit moment wil ik niet meer dood – over de doodswens
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Wil je PsychoseNet steunen?
Wordt donateur en help ons om mooie projecten te realiseren.
