Lees over de oorzaken van trauma. Een psychose wordt niet per se veroorzaakt door trauma. Uit onderzoek blijkt wel dat het meemaken van een trauma de kans op een psychose flink vergroot. Met trauma bedoelen we dat je nare dingen meemaakt of hebt meegemaakt, waar je in het dagelijks leven last van houdt.
Vaak wordt bij trauma gedacht aan zeer schokkende gebeurtenissen zoals ernstige fysieke mishandeling of seksueel misbruik. Dat klopt ook zeker. In feite kan een trauma veroorzaakt worden door elke gebeurtenis die voor jou persoonlijk heel ingrijpend is geweest, hoe groot of klein ook.
Ook mensen die chronisch blootstaan aan de (meer of minder subtiele) negatieve effecten van discriminatie op basis van huidskleur, leeftijd, seksuele voorkeur/identiteit, cultuur, sociale klasse of andere manieren van tot een (meer of minder opvallende) minderheid behoren hebben risico op traumatische effecten hiervan.
Met name bij chronische blootstelling vanaf jonge leeftijd. Dit werkt, vermoedt men, een psychologisch mechanisme van psychosegevoeligheid in de hand van chronisch te horen krijgen dat je “anders” bent en “er niet bij hoort”.
PTSS en psychose
De relatie tussen een trauma en psychotische ervaringen is soms erg duidelijk en direct. Direct na een schokkende ervaring komen stemmen horen en gevoelens van achterdocht regelmatig voor.
Soms is de schokkende ervaring een trigger die een psychose uitlokt. Soms is de ervaring ook een onderdeel van de psychose. Iemand kan bijvoorbeeld de stem van een dader horen. Of zich achtervolgd voelen door iemand die betrokken was bij de schokkende gebeurtenis.
Uit onderzoek blijkt dat in Nederland zo’n 16% van de mensen die in zorg zijn voor een psychotische stoornis daarnaast ook PTSS (posttraumatische stress stoornis) heeft.
Deze mensen hebben vaak ernstigere klachten en functioneren minder goed dan mensen met psychotische klachten zonder PTSS. Het uitvragen van trauma’s en behandelen van eventuele PTSS-klachten is dan ook heel belangrijk.
Trauma door psychose en hulpverlening
Het meemaken van een psychose, met alle gevolgen van dien, kan voor iemand ook traumatisch zijn. De inhoud van een psychose kan erg beangstigend zijn. Iemand kan letterlijk doodsangsten uitstaan en vrezen voor zijn of haar leven.
Daarnaast kan ook de inzet van politie en hulpverleners als traumatisch worden ervaren. Bijvoorbeeld wanneer iemand gedwongen wordt opgenomen en in een isoleercel moet verblijven. Dit soort ervaringen kunnen oorzaak zijn van trauma en tot PTSS leiden.
Traumabehandeling effectief bij psychose
Psycholoog en onderzoeker David van den Berg geeft traumabehandeling aan mensen met psychosegevoeligheid. Vroeger was men in de veronderstelling dat je bij deze doelgroep heel voorzichtig moest zijn met het behandelen van trauma. Het zou opnieuw een psychose uitlokken, was de gedachte.
Uit Davids onderzoek blijkt: Wanneer je een veilige omgeving biedt en een goede vertrouwensband met elkaar hebt opgebouwd, dan is traumabehandeling heel goed mogelijk. Een dergelijke behandeling draagt bij aan het herstelproces.
Transgenerationele trauma’s: van generatie op generatie
Minder duidelijk aanwijsbaar als oorzaak van trauma zijn trauma’s die in je familie hebben plaatsgevonden. Heftige gebeurtenissen die niet in jouw leven zijn gebeurd, zoals de tweede wereldoorlog die je opa’s en oma’s hebben meegemaakt.
Wetenschappelijk onderzoek en therapeutische sessies zoals psychoanalyse, transactionele analyse en familieopstellingen tonen aan dat een psychose ook een reactie kan zijn die voortkomt uit collectieve familietrauma’s of familiegeheimen die generaties lang worden doorgegeven. Men spreekt dan van ’transgenerationele overdracht’.
Epigenetica: de invloed van omgevingsfactoren op je DNA
Onderzoek heeft aangetoond dat traumatische gebeurtenissen invloed hebben op je DNA. Zo kan het feit dat je gepest werd op jonge leeftijd ervoor hebben gezorgd dat er een kleine verandering in je DNA heeft plaatsgevonden. Daardoor zijn genen ‘aan of uit’ gezet die je mogelijk meer psychosegevoelig maken.
Het onderzoek naar de invloed van omgevingsfactoren op je DNA wordt epigenetica genoemd.
Heb je last van je traumatische ervaringen?
Heb je hulp nodig? Je kunt hier altijd (anoniem) terecht en van gedachten wisselen met een ervaringsdeskundige of andere professional.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
De PsychoseNet college’s van Jim van Os gaan over zorg, medicatie en herstel, van depressie tot psychose.
