Bijwerkingen antipsychotica verschillen per medicijn én per persoon. In het begin zijn bijwerkingen vaak heftiger en is de werking van de medicatie nog niet optimaal. Het kan een aantal weken duren voor de medicatie het gewenste effect heeft. Bespreek bijwerkingen altijd met je behandelaar.
Hieronder vind je de meest voorkomende bijwerkingen van antipsychotica. Kijk voor meer informatie over een specifiek middel in de bijsluiter, op apotheek.nl of onze antipsychotica vergelijkingstool.
Bijwerkingen van antipsychotica
- Stijfheid en trillerigheid
- Rusteloosheid
- Bewegingen van de kaak, lippen en tong
- Seksuele problemen door hormonale veranderingen
- Uitblijven van de menstruatie
- Vermoeidheid en traagheid
- Gewichtstoename
- Een hoger risico voor het krijgen van suikerziekte
- Seksuele problemen door hormonale veranderingen
- Constipatie
- Droge mond
- Wazig zicht
- Hartkloppingen
Er zijn ook psychische bijwerkingen van antipsychotica, zoals:
- Depressieve gevoelens
- Gebrek aan motivatie, apathie
- Problemen in aandacht/concentratie
- Soms kunnen er ook paradoxale reacties optreden zoals agitatie en psychose
Atypische / tweede generatie antipsychotica
Zogenaamde ‘atypische’ ofwel tweede generatie antipsychotica hebben niet minder vaak bewegingsproblemen als bijwerking in vergelijking met de oudere generatie antipsychotica, hoewel dit vroeger wel werd beweerd. Het vermeende verschil in bewegingsstoornissen lijkt vooral te maken te hebben met het feit dat tweede generatie antipsychotica gemiddeld lager worden gedoseerd dan de oudere, eerstegeneratie antipsychotica.
Zelfmonitoring
Bespreek het met je arts als je last hiervan hebt. Houd sowieso de werking en bijwerkingen van je medicatie goed in de gaten. Een goede manier om dit te doen is af en toe de antipsychotica checklists in te vullen en/of gebruik te maken van de PsyMate. Dit is zeker een goed idee wanneer je dosering wordt verlaagd of als je overstapt op een ander middel.
Krijg je antipsychotica voorgeschreven en gebruik je wel eens alcohol en/of drugs? Ben je er van bewust dat deze middelen sommige bijwerkingen (flink) kunnen verminderen of juist versterken.
Metabool syndroom
Dat antipsychotica vaak bijwerkingen hebben is algemeen bekend, maar dat het ook kan leiden tot het ontstaan van diabetes type 2, obesitas en verstoringen van de vetstofwisseling is relatief onderbelicht. Deze klachten samen worden ook wel het metabool syndroom genoemd.
Dystonie
Dystonie veroorzaakt:
- Onwillekeurige, wisselende spierspanningen
- een stoornis in het normale samenwerken van de betreffende spieren.
Daardoor ontstaan draaiende, wringende bewegingen en ook abnormale houdingen van een of meer lichaamsdelen. In alle delen van he tlichaam kunnen Dystone bewegingen optreden. In rust of tijdens een willekeurige uitgevoerde bewegingen.
Dystonie is een stoornis in de spanning van een spier
De spierspanning is vaak te hoog, maar op andere momenten weer normaal.
Dystonie is een bewegingsstoornis. Dystonie is, na tremor en parkinsonisme, de derde meest voorkomende bewegingsstoornis. Toch blijft de kennis over deze aandoening erg beperkt. Dit is zeker het geval voor dystonie veroorzaakt door medicatie.
Meer lezen over Dystonie?
Deze brochure van de koning Boudewijn Stichting is het lezen waard:
Dopamine Supersensitivity Syndrome (DSS) of oppositional tolerance
Artsen vermoeden dat sommige mensen ‘supergevoelig’ worden door het langdurig gebruik van antipsychotica, in de zin van dat het brein probeert te compenseren voor de effecten van de antipsychotica waardoor de onderliggende psychosegevoeligheid juist kan toenemen.
Tekenen van dit ‘Dopamine Supersensitivity Syndrome’ of DSS, zijn: tardieve dyskinesie (onwillekeurige bewegingen van tong, mond, ledematen), steeds vaker psychotisch ontregeld raken na kleine stressoren of na een paar dagen medicatie vergeten, steeds meer antipsychotica nodig hebben om het effect te bereiken.
Jim van Os schreef er een blog over:
Meer onderzoek hiernaar is nodig. Goed om in je achterhoofd te houden als je antipsychotica gebruikt. Hoe je hier om moet gaan kun je lezen in de 33 afbouwtips van PsychoseNet.
Akathisie
Akathisie is eigenlijk een bewegingsstoornis, maar dan eentje die zich meer binnenin afspeelt. Het kan als bijwerking optreden bij het starten, stoppen of aanpassen van bepaalde medicijnen.
Mensen voelen zich rusteloos, ervaren een intense spanning, en in ernstige gevallen kan dit zelfs leiden tot wanhoop en gevoelens van hopeloosheid. Wat de verwarring nog groter maakt, is dat akathisie niet altijd zichtbaar is voor de buitenwereld. Je ziet niet meteen een fysieke verandering zoals bij een trillend been of schokkende bewegingen. Het speelt zich vaak binnenin af, en de omgeving heeft er niet altijd zicht op.
Antipsychotica Keuzetool
Aanrader! Vergelijk diverse antipsychotica en hun bijwerkingen met onze handige keuzetool.
Antipsychotica kunnen forse bijwerkingen geven. Dit verschilt per medicijn. Je kunt niet van tevoren voorspellen welk middel bij jou het beste zal werken, het is een kwestie van proberen. Gelukkig zijn de bijwerkingen van de verschillende medicijnen wat beter te voorspellen. Je kunt het beste kiezen op de bijwerkingen.
Met onze Antipsychotica Keuzetool kun je de bijwerkingen van diverse antipsychotica met elkaar vergelijken.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
