De fasen van psychose en herstel verschillen voor iedereen. Hoe het met de psychosegevoeligheid zal gaan over de tijd verschilt enorm van persoon tot persoon. Er zijn geen wetten of algoritmen waarmee je het beloop kunt voorspellen: het is letterlijk voor iedereen anders.
De 5 fasen van Psychose en Herstel:
Ieder mens is anders
Ieder mens heeft andere ervaringen in het dagelijks leven. Dus ook andere psychotische ervaringen. Een psychose verloopt bij iedereen verschillend. Zo kunnen jouw ervaringen komen en gaan, terwijl de ervaringen van iemand anders blijvend zijn.
Iedereen heeft ook een andere relatie met zijn psychotische ervaringen.
Bijvoorbeeld:
Sommige mensen hebben vriendelijke stemmen die zich bescheiden opstellen. Anderen hebben negatieve stemmen die hen compleet domineren. Bij sommige mensen heeft de inhoud van de psychose betekenis die samenhangt met vroegere gebeurtenissen (waaronder trauma), bij anderen is dat minder duidelijk.
De 5 fasen van psychose en herstel
De weg naar eigen regie en vrije ruimte
Veel variatie dus. Toch zijn er grofweg vijf fasen te onderscheiden vanaf het moment van je eerste psychotische ervaringen tot het moment dat je met ze hebt leren omgaan. Het verloop van psychose tot herstel is het beste te beschouwen als een proces waarbij je steeds meer eigen regie krijgt, en langzaamaan boven je diagnose komt te staan.
Het herstelproces bestaat uit het leren kennen van je eigen gevoeligheid en weerbaarheid, ermee leren omgaan, je leven weer oppakken en het weer ervaren van een zinvol bestaan. De vijf fasen staan niet gelijk aan de medische fasen van symptoomvrij worden. Ze gaan veel meer over aanpassing en zelfmanagement: over je ervaringen een plek geven in je leven en verdergaan.
Grofweg echter zijn er vijf fasen te onderscheiden vanaf het moment van je eerste psychotische ervaringen tot het moment dat je de psychosegevoeligheid hebt geïntegreerd in je levensverhaal, er mee om hebt leren omgaan en de ervaring hebt van een zinvol bestaan — ongeacht eventuele blijvende kwetsbaarheid of beperking.
Vijf fasen van psychose en herstel
De vijf fasen van psychose en herstel zijn geen wet. Het is een schets, samengesteld uit wat veel mensen met psychose-ervaring achteraf vertellen over wat ze meemaakten, in combinatie met de praktijkervaring van hulpverleners en ervaringsdeskundigen in de geestelijke gezondheidszorg.
Herstellen van een psychose verloopt voor iedereen anders. Iedereen bewandelt een heel ander pad. Het verloop van psychose en het herstel erna, is het beste te beschouwen als een proces waarbij je steeds meer eigen regie krijgt en steeds meer ‘vrije ruimte’ ervaart voor een zinvol leven naast ‘ziekte’.
Belangrijk om te weten is dit:
In de oude achterhaalde algemene visie op psychose bestonden er slechts twee fasen: de acute, en de chronische fase. Volgens deze oude visie volgde op de acute fase (de psychose) altijd de chronische fase – of anders gezegd: de rest van je leven breng je gehandicapt door.
Gelukkig weten we inmiddels beter.
Herstel van perspectief
Er zijn natuurlijk verschillen in de mate van blijvende kwetsbaarheid en beperkingen die kunnen ontstaan. Dat gaat over wat artsen noemen de medische prognose. Op die manier bekeken is de prognose van psychosegevoeligheid bij ongeveer 40% goed, bij 40% redelijk en bij 20% ongunstig. Met een ongunstige prognose wordt dan bedoeld blijvende symptomen en beperkingen.
Maar het punt van ‘herstel’ en de vijf fasen van ‘herstel’ is dat zelfs met blijvende beperkingen mensen toch een perspectief kunnen ontwikkelen van een zinvol bestaan. Herstel van perspectief is dus iets anders dan herstel in de medische zin. Als we het hebben over herstel in medische zin, dan gaat over reductie van symptomen en beperkingen. Herstel in perspectief is anders en breder, en kan bereikt worden ongeacht de medische prognose. Tegenwoordig denken we in termen van psychose en herstel.
Herstellen van een psychose is een ingewikkeld proces
Herstel bestaat uit het leren kennen van je eigen gevoeligheid én weerbaarheid, ermee leren omgaan, je leven weer oppakken en het weer ervaren van een zinvol bestaan. Naasten en je omgeving spelen hierin een belangrijke rol. Herstellen doe je zelf, maar zeker niet alleen.
Heb je een vraag over psychose?
De experts van PsychoseNet beantwoorden je vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Meer lezen over dit onderwerp?
Jim van Os is auteur van deze boeken over psychose, goede GGZ en herstel:
