Oud-journalist Peter Pijls woonde zes jaar in een beschermde woonvorm en werd diverse keren opgenomen. Hij schrijft de blog het kwaad dat stigma heet over zijn ervaringen met stigmatisering en zelfstigma.
Stigmatisering en zelfstigmatisering kunnen de levens van GGZ-klanten verwoesten. Het leidt tot schaamte, schuldgevoelens en zelfhaat. Je maakt het mee dat familieleden en vrienden je laten vallen. Dat genereert isolement, een probaat middel voor depressieve klachten.
Gelukkig zijn er uitwegen
Ik vond ze de afgelopen tien jaar. Ik bouwde een nieuw netwerk op. Ik elimineerde slechte, onbetrouwbare types uit mijn directe kring. Ik realiseerde me dat mijn ontremde gedrag van vroeger ziekte gerelateerd was en niet karaktergebonden. Dat dempte mijn wroeging blijvend. Ik stopte met drinken. Ik begon extreem gestructureerd te leven, 7 dagen per week. Ik ging hevige prikkels ontwijken, zoals horecabezoek of feestjes.
Ik leerde dat rust, reinheid en regelmaat echt helpen
Dat alles stimuleert in niet geringe mate zo goed als onkwetsbaar te worden voor stigma. Het helpt ook om zelfmedelijden te voorkomen. Niemand is zielig, ook jij niet. Werk je in een te veeleisende of toxische omgeving? Zoek een minder stresserende job, of ga minder werken als het financieel kan.
Heb je geen werk en lijd je aan doelloosheid in het bestaan? Doe iets waar je goed in bent. Dat bevordert zelfvertrouwen. Schrijf een boek, ren een halve marathon of verwek een kind. Zoek voorts de buitenlucht op en beweeg iedere dag. Buiten wacht niet zelden de zon op je. Gratis anti-depressivum, want licht bevordert de aanmaak van pretstofjes in de hersenen, en het bevordert de aanmaak van melatonine, dat je goed laat slapen, erg belangrijk voor ontregelde mensen.
Blijf verder altijd lachen om jezelf, en relativeer. Het kan altijd erger. Ben ook niet teveel bezig met ravijnen uit het verleden. De horizon voor je belooft fijnere vergezichten, als je ze maar zien wil. En probeer altijd de verantwoordelijkheid voor je leven te nemen, en wijs niet naar anderen, hoe moeilijk dat soms ook is.
Ook hulpverleners kunnen stigmatiseren
In de verslavingskliniek kreeg ik van psychologen te horen dat ik niet alleen een bipolaire stoornis had, maar ook een persoonlijkheidsstoornis. Ze vonden me ziekelijk ontwijkend en vermijdend. Hoe ik ook protesteerde, dat tweede gekkenbriefje werd op mijn voorhoofd geplakt. Een psychiater die me later behandelde haalde die diagnose doodleuk weer uit mijn GGZ-dossier. Hij was met mij van mening dat dit niet op mij van toepassing was. Sociotherapeuten in de verslavingskliniek gaven me bij ontslag een slechte prognose mee: ik zou vast weer gaan drinken. Ze kregen ongelijk. In de beschermde woonvormen waar ik 6 jaar resideerde werd ik door begeleiders systematisch als een ontoerekeningsvatbare debiel behandeld.
Ik lachte ze recht in hun gezicht uit, wetende dat ze ongelijk hadden
Neem de tijd om dat soort mensen op hun nummer te zetten. Ben geduldig. Mij kostte het een decennium om een bipolaire stoornis en een alcoholverslaving in bedwang te krijgen. Sindsdien ben ik zo goed als ongevoelig voor vormen van stigmatisering, en weet ik niet meer wat zelfstigma is. Dat is bepaald bevorderlijk voor het zelfvertrouwen en het zelfbeeld. Al heb ook ik niet de garantie dat ik blijvend uit de gevarenzone ben. Het alcoholduiveltje kan zomaar weer toeslaan. Relapse is ‘round the corner. Iedere herstellende junk weet dat.
Ooit was ik regelmatig depressief, hypomaan en randpsychotisch
Dat is al drie jaar voltooid verleden tijd. Maar blijft dat zo? Van het concert des levens heeft niemand een program, luidt de tegelspreukwijsheid. “En het ergste moet nog komen”, schreef Schopenhauer. Of het beste natuurlijk. Maar dan moet ik wel blijven leven zoals ik nu leef: in bijna volledige afzondering, in mijn eenpersoons kloosterorde, waar ik abt en monnik tegelijk ben, en bewust zonder partner.
Dat offer breng ik graag. Ik ben 56 en kwam niets tekort in mijn leven. Ik tel mijn zegeningen, en lach tegenwoordig om stumperds met stigmatiserende vooroordelen over mij. Ik vergeef ze, want ze weten niet wat ze zeggen. Ze hebben me alleen maar sterker gemaakt. Bevrijd je daarom van wrok en boosheid. Zeker, een manie, psychose of depressie kan er vreselijk inhakken, vooral als je niet adequaat geholpen wordt, in de separeer belandt, of, zoals ik, op de gesloten Paazafdeling. Zie het als leermomenten die je veel vertellen over jezelf, het leven en de medemens.
Je partner kan je lozen en de gemeente verklaarde mij met een pennenstreek arbeidsongeschikt. “Uw afstand tot de arbeidsmarkt is te groot geworden omdat u beschermd woont”, zei de ambtenaar destijds. Met andere woorden: omdat ik GGZ-klant was, werd ik op voorhand geweerd uit het arbeidsproces. Ook bij de plaatselijke vrijwilligerscentrale bliefden ze me niet.
Het was de ergste vorm van stigmatisering die me overkwam, en tegelijkertijd de beste
Op mijn 48ste werd ik een pensionado met bijstand, uitgekotst door de samenleving. Het voelt verdomd goed: vrij, onafhankelijk, tevreden en gelukkig.
Geef een reactie