Remke van Staveren is psychiater en auteur en deelt in deze blog enkele eenvoudige, maar gouden tips om in gesprek te raken met iemand die een psychose doormaakt. Zelf ook een tip? Deel hem als reactie op deze blog!
Lastig: iemand die iets op een totaal andere manier beleeft dan jij. Die misschien wel stemmen hoort, of zeker weet dat hij afgeluisterd wordt. Hoe ga je daar mee om? Wat zeg je in vredesnaam?
Hier vast wat tips vooraf. Iemand die knetter psychotisch is let meer op wat je zegt, dan op hoe je het zegt. Laat wat je zegt daarom overeenkomen met wat je non-verbaal uitstraalt. Wees duidelijk, concreet én eerlijk – over alles!
Presentie
Geef de ander de ruimte zijn verhaal te doen. Wees present. Luister. Tijdens een psychose heeft iemand vooral moeite met het verwerken van informatie. Vraag daarom vooral naar zijn redenatietrant: ‘Wat maakt dat je dat denkt?’
Andere prima vragen: ‘Wat is er met je gebeurd?’ ‘Waar heb je last van?’ (vragen naar kwetsbaarheid) ‘Waar ben je goed in?’ (vragen naar weerbaarheid)
Je laat iemand horen dat je écht naar hem luistert door letterlijk te herhalen wat hij zegt. Laat niets weg en voeg niets toe: ‘Ik hoor wat je zegt, namelijk: …’ Of: ‘Als ik het goed begrijp, zeg je: … heb ik dat goed?’
Doorvragen
En als degene wil weten: ‘Geloof jij me wel?’, wacht je zo lang mogelijk met het antwoord. ‘Ik zal je zo vertellen hoe ik erover denk, Jan. Eerst wil ik nog van je horen…’ Vraag vooral naar beweegreden: ‘Welke aanwijzingen heb je daarvoor…?’
Empathie
Toon empathie: ‘Nu begrijp ik waarom je er zo over denkt.’ Of: ‘Als ik jou was, zou ik er net zo over denken.’
En dan pas: ‘Vind je het goed als ik je vertel hoe ik erover denk?’ Heel bescheiden: ‘Ik kan het uiteraard bij het verkeerde eind hebben…’ Let op, vermijd het tussenvoegsel ‘maar’. Gebruik liever een korte stilte of ‘en’.
Een verklaringsmodel
‘Je bent op dit moment ernstig overspannen.’
Of: ‘Je bent overgevoelig voor allerlei geluiden, beelden en indrukken.’
Of: ‘Je hebt moeite met het verwerken van informatie in de hersenen.’
Of: ‘Wij, hulpverleners, noemen dit een psychose.’
‘Wat vind je daarvan?’
Ga geen welles-nietes aan!
Ben je het niet met elkaar eens? Zoek liever de verbinding: ‘Laten we eens kijken naar zaken waar we het over eens zijn.’ ‘Wat heb je nodig?’ De persoon wil bijvoorbeeld weer eens doorslapen. Zijn werk behouden. Blijven wonen waar hij woont, zonder ruzie met de buren. Niet opgenomen worden. ‘Hoe kan ik je daarin ondersteunen?’
Ervaringsdeskundigen
Tot slot, of eigenlijk om mee te beginnen: betrek als het even kan een ervaringsdeskundige er bij! Ook familie en naasten zijn ‘ervaringsdeskundigen’, vergeet hen niet.
Enkele hierboven beschreven gespreksvaardigheden zijn ontleend aan de LEAP-methode (Listen, Empathize, Agree, Partner) van klinisch psycholoog (én broer van Henri!) Xavier Amador.
PsychoseNet.nl
Een steengoede herstelondersteunende site voor mensen met een gevoeligheid voor psychose (of andere psychische kwetsbaarheden), hun naasten en hulpverleners is www.psychosenet.nl. Er is ook een eSpreekuur voor vragen aan deskundigen met ervaring en ervaringsdeskundigen.
Meer tips?
Om je op weg te helpen heb ik twee super praktische boeken volgeschreven over #patiëntgerichtcommuniceren. Werk je in de zorg, check dan Patiëntgericht communiceren in de medische praktijk (Boom, 2015) en voor de ggz is er Patiëntgericht communiceren in de ggz (Boom, 2019); Wel tips, maar geen tijd of zin om te lezen? Probeer gratis app MedCom
Wat is jouw tip?
Ben je zelf gevoelig voor psychoses of heb je als naaste of hulpverlener ervaring met psychose en heb jij andere of betere tips? Deel ze met ons via de reacties onderaan de pagina!
Geef een reactie