Als gastblogger levert Bram-Sieben maandelijks een bijdrage aan PsychoseNet. Hij is al jaren actief voor patiëntenvereniging Anoiksis, de vereniging van mensen met een psychosegevoeligheid. Veel plezier met het lezen van dit interview met Franciska de Beer, veelzijdig onderzoeker en betrokken bij de hersenscans binnen HAMLETT.
Bram-Sieben: “Mijn blogs hebben als doel om meer bekendheid te geven aan wat er binnen het onderzoeksveld gebeurt rondom psychoses. Er is ook ruimte voor de persoonlijke kanten van de onderzoekers.
Franciska doet voor HAMLETT onderzoek naar de hersenen via hersenscans¹: PET (Positron Emissie Tomografie)-scans, MRI (Magnetic Resonance Imaging)-scans en oogscans (OCT: Optical Coherence Tomography). Daarnaast is ze betrokken bij testen en neemt ze interviews af. Verder doet ze onderzoek naar het voorspellen van terugval op basis van eigenschappen van antipsychotische medicatie. Welke medicatie geeft bij afbouw eerder terugval? Ze is het meest trots op de PET-studie, want daarbij heeft ze veel obstakels moeten overwinnen.
Franciska wilde vroeger museumcurator worden en tentoonstellingen maken
Ze heeft een bachelor in Kunsten, Cultuur en Media. Toen vond ze vooral interessant hoe mensen de kunst waarnemen. Ze kwam tijdens gesprekken met vrienden vaak met psychologische artikelen aanzetten. Vrienden vroegen zich daarom ook af, kan je niet beter psychologie gaan studeren? Uiteindelijk zag zij zichzelf ook niet als curator. Tijdens gesprekken met mensen uit de kunstsector dacht ze ‘Leuke baan voor jou, maar niet voor mij.’ Nadat ze besloten had om verder te gaan in psychologisch onderzoek heeft ze een premaster Cognitieve Psychologie gedaan en werd daarmee toegelaten tot de onderzoekmaster Behavioural and Cognitive Neurosciences. Daarvoor moest ze wel voldoende hoge cijfers halen, en dat is haar gelukt. Zo kon ze starten in een nieuwe richting.
Franciska heeft voor haar master onderzoek gedaan aan de Universiteit van Cambridge
Daar onderzocht ze psychosegevoeligheid bij gezonde mensen, en hoe verwachtingen je waarneming beïnvloeden. Verwachtingen spelen een grote rol bij waarneming. Veel van wat je ziet, vul je eigenlijk in met wat je verwacht te zien. Maar wanneer je té sterke verwachtingen hebt, kun je dingen zien of horen die er niet zijn. De ‘mate van verwachting’ is echter niet bij iedereen gelijk. Franciska vond dat mensen met meer psychosegevoeligheid sterker op hun verwachtingen leunen, en vaker dingen horen die er niet waren. Daarvoor deed Franciska een onderzoek waarin een beeld van een schaakbord werd getoond samen met een piepje. Dit piepje werd steeds zachter. Op een gegeven moment hoorden mensen het geluid toch terwijl er geen piepje was. Hoe vaak je het schaakbord plus piepje moet hebben waargenomen voordat je het piepje bleef horen was bij mensen verschillend. Dit werd in verband gebracht met een mate van psychosegevoeligheid.
Nu is Franciska bij HAMLETT onder andere betrokken bij de PET-studie
Daarbij onderzoekt ze de gevoeligheid van dopaminereceptoren in de hersenen. Dit doet ze omdat er bij afbouw van antipsychotische medicatie een verhoogd risico is op een psychotische terugval. Het volgende mechanisme (de dopamine-super sensitivity hypothese) lijkt daarbij mogelijk van toepassing. Antipsychotica blokkeren de dopaminereceptoren in de hersenen. De verwachting is dat de hersenen hierop reageren door het aanmaken van extra dopaminereceptoren (D2). Het gevolg is dat bij het stoppen van de antipsychotica de hersenen extra gevoelig zijn voor dopamine. Het natuurlijke dopamine in het brein kan op meer receptoren binden en dus ook een sterker signaal doorsturen. Het idee is dus dat na afbouw er daardoor een extra risico is op terugval, omdat er dan weer, net als bij de eerste psychose, een teveel aan dopaminewerking is.
Tijdens de PET-scan wordt er een radioactieve vloeistof ingespoten die bindt aan de dopaminereceptoren. Zo worden deze receptoren zichtbaar gemaakt. Bij de PET-studie wordt twee keer een scan gemaakt: één in de week dat mensen zijn gestopt met antipsychotica, en de tweede ongeveer twee maanden later. Zo probeert ze de hypothese omgekeerd te onderzoeken, dat er dus na twee maanden mogelijk weer minder dopamine (D2) receptoren zijn. Vooraf aan de scan mag je niet eten, dus geen ontbijt. Je mag het dopaminesysteem niet aanwakkeren bij de meting.
Bij HAMLETT was Franciska eerst onderzoeksassistent en ze is nu ruim een halfjaar promovendus
Ze vertelt enthousiast over haar werk. Naast de PET onderzoekt ze bij de MRI-studie de structuren van de hersenen. Daarmee kan je de vorm van de hersengebieden en de volumes bepalen. De oogtesten doet Franciska om te kijken of door antipsychotica de hersencellen op het netvlies veranderen. Ze merkt niet dat mensen veel stigma noemen naar haar over psychose. Misschien ook omdat ze het goed uitlegt. Ook zou ze zeker voor de cliënten opkomen mocht dat nodig zijn. Verder ervaart ze haar werk wel als haar droombaan. Ze spreekt mensen met bijzondere verhalen. En ze is erg blij met de openheid. Dat ze hun verhaal durven vertellen.
Franciska is erg geïnteresseerd in waarneming
En vanuit de kunstwaarneming is ze naar de waarneming die verstoord is gegaan. Haar familie en vrienden zijn belangrijk voor haar. Kunst, theater, muziek is verder een uitlaatklep voor haar. Een schilderij bekijken of concert bezoeken. Hardlopen en dansen doet ze ook. Dansen kon niet tijdens Corona en toen is ze gaan tennissen. Dat kan je een leven lang blijven doen.
Haar persoonlijke boodschap:
‘Een esthetische ervaring kan belangrijke zaken nietig doen lijken. Bijvoorbeeld dat je tijdens een prachtig concert denkt ‘waar maakte ik me toch druk om?’. Dat een simpel rijtje noten zo’n effect kan hebben is toch fascinerend.’
Geef een reactie