Kun je echt verslaafd zijn aan cannabis? Albert Batalla is psychiater en onderzoeker in het UMC Utrecht en komt vragen over cannabisverslaving vaak tegen. “Ja, dat kan”, beaamt hij, “mensen, en ook dieren in een experimentele setting, kunnen verslaafd raken aan cannabis.”
Cannabis en verslaving
Op mijn spreekuur in het UMC Utrecht zie ik regelmatig mensen met psychose die cannabis gebruiken of hebben gebruikt. Samen met een deskundig team proberen wij de klachten goed in kaart te brengen, de beschermende en uitlokkende factoren eerlijk te bespreken en behandeladvies geven. Psycho-educatie over cannabis, psychose en zijn complexe relatie horen ook erbij. Wij proberen alle belevingen en subjectieve ervaringen op tafel te leggen, samen met de meest recente wetenschappelijk inzichten.
Een vraag die wij vaak tegenkomen is: ‘Kan je echt verslaafd zijn aan cannabis?’
Ja, dat kan. Mensen, en ook dieren in een experimentele setting, kunnen verslaafd raken aan cannabis. Maar wanneer spreken wij van verslaving? Verslaving is, net zoals psychose, een complex syndroom, waarbij verschillende symptomen kunnen optreden binnen een spectrum van ernst: van milde tot ernstige klachten. De kern-kenmerken zijn voornamelijk controleverlies en hunkering (ook craving benoemd). Craving is een -tijdelijke- extreme trek in een bepaalde drug.
Controleverlies kan zich op verschillende manieren presenteren, bijvoorbeeld:
- Meer gebruiken dan gewild
- Moeite om te minderen of te stoppen
- Er heel lang mee bezig zijn en daardoor andere activiteiten afzeggen,
- Gebruik in gevaarlijk situaties (zoals autorijden)
- Doorgaan ondanks negatieve gevolgen (bijvoorbeeld qua gezondheid of problemen met familie, vrienden of in het werk)
Andere symptomen zijn ontwenning als de persoon plotseling met het gebruik stopt (bijvoorbeeld slechter slapen, prikkelbaarheid) en tolerantie – dat is steeds meer nodig hebben om het gewenste effect te bereiken. Met slechts twee van deze klachten gedurende één jaar kan men al praten van ‘lichte’ verslaving. Vanaf zes symptomen van ernstige verslaving.
Hoe meer wiet en hoe sterker, hoe groter de kans op problemen is
De meeste mensen gaan na één keer wiet te hebben gebruikt nooit meer gebruiken. Echter wij weten ook dat ongeveer 10% van de mensen die ooit cannabis hebben gebruikt verslaafd zal worden. Dat wil dus zeggen 10 van elke 100 mensen. En dat is wereldwijd het geval. Maar ja, dit zijn gemiddelden. Wij kunnen op individueel niveau niet voorspellen wie precies een verslaving zal ontwikkelen en wie niet.
De oorzaken van verslaving -van wiet, tabak, alcohol of andere drugs– zijn, zoals bij psychose, een interactie tussen genetische gevoeligheid en omgevingsfactoren. Als verslaving in je familie voorkomt (los van aan welke drug), loop je meer risico om een verslaving te ontwikkelen. Andere factoren die invloed op hebben zijn het geslacht (bijvoorbeeld mannen hebben meer kans op wiet verslaving, vrouwen meer op tabaksverslaving) en de sociale omstandigheden (bijvoorbeeld opvoeding, opleiding, en inkomen).
Daarnaast is de manier van gebruik van enorm belang: namelijk hoe jonger je begint, hoe vaker je gebruikt, en hoe sterker de stof is (in het geval van cannabis, hoe meer THC deze bevat), hoe groter de kans op problemen. Om een concreet voorbeeld te geven: het risico van wietverslaving is 10% na één keer gebruik, maar 20% bij wekelijks gebruik. Hoe men gebruikt heeft ook enorm invloed op andere problemen die met wiet kunnen optreden bij gevoelige mensen, zoals psychose of geheugenklachten: de kans op problemen zijn altijd groter bij jongeren, bij wekelijks gebruikers en bij gebruik van sterke wiet.
De meeste mensen ontwikkelen dus geen verslaving: is 20% veel of weinig?
Dat 20% van de wekelijkse gebruikers een wietverslaving ontwikkelt betekent dat de meeste (de andere 80%) geen verslaving zullen ontwikkelen. Deze getallen zitten aardig in de buurt van alcoholverslaving, maar ver van de meest verslavende stof ter wereld: tabak. De kans op alcoholverslaving bij wekelijks gebruik is ongeveer 15%. De kans op tabaksverslaving bij eenmalig gebruik is 40%.
Uit deze cijfers blijkt dus dat de meeste mensen geen verslaving zullen ontwikkelen bij eenmalig of wekelijks gebruik. Maar als wij deze getallen naar de algemene bevolking vertalen, is de hoeveelheid mensen die controleverlies ervaren enorm. En dat komt omdat er wereldwijd heel veel mensen zijn die (minstens één keer) in aanraking komen met wiet, alcohol en tabak. En de statistiek is vrij simpel: hoe meer mensen wereldwijd blootgesteld worden aan wiet of andere drugs, hoe meer mensen een verslaving gaan ontwikkelen, omdat er meer gevoelige mensen in aanraking komen met de stof.
Samenvatting
We kunnen op dit moment niet voorspellen wie wel of wie niet verslaafd zal worden aan een bepaalde stof.
Cannabisverslaving bestaat wel: dit gebeurt bij een relatief minderheid van de gebruikers, die steeds groter wordt omdat afgelopen jaren steeds meer mensen in aanraking komen met wiet. De gevoeligheid voor verslaving ligt, zoals bij psychose, aan je eigen weerbaarheid en kwetsbaarheid (genetische aanleg), in samenhang met verschillende beschermende en belastende omgevingsfactoren.
Wat en hoe men gebruikt is van enorm belang: namelijk hoe jonger (voordat de hersenen ontwikkeld zijn), hoe vaker (bijv. wekelijks of meer), en hoe sterker de stof (bijv. veel THC), hoe groter de kans om een bestaande gevoeligheid naar voren te brengen is.
Albert Batalla is werkzaam als psychiater en onderzoeker in het UMC Utrecht.
Meer informatie:
- Over medicatie en drugs
- Dealen met zucht; De lusten en lasten van verslaving
- Over (medicinale) wiet, schizofrenie en psychose
- Ik wil stoppen met drugs of minder gebruiken – thuisarts.nl
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de hoofdstukken van PsychoseNet al?
De professionals van PsychoseNet schreven deze hoofdstukken met betrouwbare, hoopgevende informatie.
Geef een reactie