Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Russel Cummins

Russel Cummins is ervaringswerker, persoonlijk begeleider, kwartiermaker ervaringsdeskundigheid, teamcoach en organisatie adviseur in de GGZ.

De januskop van de GGZ – een empathische GGZ en een harde GGZ

Januskop ggz

De kern van het medische beroep is proberen (geestelijk) lijden te verlichten of op te heffen, en er alles aan doen om levens te redden. Dit staat in de Eed van Hippocrates en zo staat het ook in de artseneed die in 1878 in Nederland werd ingevoerd.

De GGZ verbruikt het meeste van de beschikbare financiële middelen en heeft een uitstekende maatschappelijk business case. Maar het lijkt erop dat de GGZ in de medische wereld in een soort underdog rol zit. De gehele GGZ heeft een enorm imago probleem en ik vraag mij af hoe dat komt? En is er iets aan te doen?

De GGZ heeft een dubbelrol; een januskop dus

Aan de ene kant de uitgestrekte helpende hand bij geestelijk lijden. Aan de andere kant het ultieme machtsmiddel waarmee iemand volledig uit zijn lichamelijke, psychische en financiële autonomie kan worden gezet. Ik heb het over levens die gered worden van mensen die (soms) niet gered willen worden (op dat moment). Vanwege dit ultieme machtsmiddel wordt de GGZ met argwaan en achterdocht bekeken door hierdoor gestigmatiseerde patiënten én het merendeel van de bevolking.

Ik heb zelf ervaren dat in de praktijk geen juridisch verweer mogelijk is, zoals die er in de criminele rechtspraak wel is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan toegestane bewijsvoering. Een chirurg of somatisch verpleegkundige wordt gezien als een nobel beroep. Maar de GGZ wordt soms zelfs als onderdeel van een onderdrukkend systeem gezien. In sommige landen wordt de GGZ ook zo ingezet: om andersdenkenden te onderdrukken. Binnen de somatiek wordt de GGZ als bad cop ingezet als iemand een levensreddende medische handeling weigert, waarop hij of zij mogelijk het zelfbeschikkingsrecht over eigen geest en lichaam verliest.

Stel je voor dat dit jou gebeurt

Volgens mij is dat één van de grootste angsten van veel mensen. Deze argwaan is dus niet geheel ongefundeerd. In de medische wetenschap is een vroegtijdige, zachte dood ethisch verantwoord als iemand uitzichtloos lijdt en er geen kans is op verbetering. Een goede dood hoort bij de kwaliteit van iemands leven.

Toch wordt bij ondraaglijk en uitzichtloos geestelijk lijden vaak een andere norm gehanteerd

Persoonlijk vind ik het doorslaggevend of iemand een zelfmoordbesluit neemt vanuit een niet verbeterbaar ondragelijk psychisch ziektebeeld. En dan moet eerst alles gedaan zijn om zijn of haar lijden te verlichten. Dit kan tijdelijk het lijden verlengen en soms zelfs verergeren. Dit kán dus betekenen dat iemand voor een periode uit zijn autonomie en geestelijke zelfbeschikkingsrecht ontzet wordt. Op zo’n moment is de GGZ de harde heelmeester; levensreddend, zelfs tegen iemands eigen wil in. Hopelijk krijgt de patiënt later een moment van inzicht, een soort vergeving en acceptatie van wat ze hebben ‘moeten’ doen.

Soms komt dat moment, soms niet

Soms verdwijnt of verzacht iemands doodswens door het ingrijpen, soms wordt de doodswens er juist door versterkt. Kun je iemand dwingen tot herstel? Dwingen te willen leven?

Zie hier het ethische conflict

Zie hier tevens het imagoprobleem. Opsplitsen in een zachte, empathische GGZ aan de ene kant en een harde GGZ, de bad cop aan de andere kant. Zou dat de oplossing zijn? Zolang wij ons dit mogen afvragen, is de GGZ (in Nederland) nog niet de breinpolitie waar veel mensen zo bang voor zijn.

photo credits: schrijven en schrappen

Reacties

7 reacties op “De januskop van de GGZ – een empathische GGZ en een harde GGZ”

  1. Lidy

    Hoe zou je er van uit kunnen gaan dat je een leven kan redden van iemand die een doodswens heeft?
    Zou iemand die met zelfmoordgedachten rondloopt een gesprek gaan aanknopen met een persoon waarvan hij weet dat hij zijn/haar leven wil redden? Wat kan een hulpverlener bereiken als hij denkt zijn invloed te kunnen uitoefenen als levensredder? Deze twee staan i.d.d. mijlenver van elkaar.

    1. russel Cummins

      ieder nog levend mens heeft naar mijn mening nog een gezond deel , anders is deze persoon al dood. Als ervaringsdeskundige probeer ik dat nog gezonde deel te bekrachtigen als kartrekker van iemands herstel. Als het resultaat is dat iemand toch langer wil blijven leven, dan is dat zo…..

  2. Bianca van Beugen

    Daarbij is het formeel afnemen van zelfbeschikking maar een deel van wat de “breinpolitie” doet. Wat ik nog erger vind is als hun waarnemingen en interpretatie van jouw gedrag als zodanig superieur aan je eigen visie worden neergezet, dat iemand die niet over een overmaat aan zelfvertrouwen beschikt ertoe bewogen wordt om vrijwillig alle zelfbeschikking op te geven en zich over te leveren aan een ziektebesef dat zo deprimerend is dat het ggz ook nog eens moet gaan ingrijpen om te voorkomen dat iemand de door hen zelf veroorzaakte doodswens ten uitvoering brengt. Als je geluk hebt zijn er later toch nog andere hulpverleners die je helpen de waanideeën die hun voorgangers je ingeprent hebben, weer los te laten. Zeker een januskop dus, inderdaad!

    1. nele camargo

      het ziekte-inzicht van de ggz laat flink te wensen over.
      (ja, pas die zin maar in alle mogelijke interpretaties toe, en dan klopt het vast ook op al die fronten)

    2. russel Cummins

      een goede dood behoort volgens mij bij de kwaliteiet van (mijn ) leven. Het besluit en uitvoering behoort tot ons zelfbeschikkingsrecht (wederom naar mijn mening). Dan wel echter op de juiste gronden, en naar { wederom) mijn mening kan de ggz in die zin levensreddend zijn door te trachten dat moment uit te stellen en de gronden waarop iemand dat besluit heeft genomen (symptomen, wanen, omstandigheden) te verbeteren. waarop iemand zou kunnen besluiten toch nog zin in het leven te zien……

  3. monique schepers

    Ik onderschrijf je vraag en reactie volledig, maar los van de rol en bevoegdheden van de GGZ vraag ik me ook af wat het effect is van het feit dat we mensen en hun lijden , al dan niet met een doodswens, zijn gaan vertalen in productiecijfers. Cijfers die in functionering gesprekken van hulpverleners hun kwaliteit van handelen bepalen….ik maak me in de GGZ vooral zorgen over de zorg voor de inhoud en hun uitvoerders! In welke richting dan ook. Zelf heb ik 25 jaar in de verslavingszorg gewerkt. ik zie niet alleen cliënten maar ook collegae ten onder gaan aan de ‘Januskop’. Waarom kies je dit beroep en hoe wordt je vervolgends door de uitvoerende organen beperkt het om die reden uit te voeren. Zolang de aandacht in toenemende mate gaat naar productiecijfers en niet naar inhoud…dus praten over kwaliteit, discussie over wat onze cliënten en patiënten nodig hebben….zullen er nog velen voor een gruwelijk einde kiezen, mocht dat de wens zijn. Vertrouwen begint bij betrokkenheid. En daarin daag ik vooral de bestuurslagen uit…om weer betrokken te zijn, bij zorg, geestelijk lijden en inhoud. i.p.v. creatief boekhouden. Monique Schepers Zijnscentrum.

    1. russel Cummins

      (zuivere) ethiek is de basis en het morele bestaansrecht van de ggz in de breedste zin van het woord.
      bij het zoeken naar de intristieke motivatie van medewerkers (lijden verzachten dan wel verlichten of wegnemen) komt dit vanzelf weer op de agenda, dat vertrouwen heb ik.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *