Geeske: “Ik zit in de woonkamer. Het is 2022 en de deur gaat open. Het is mijn oudste zoon A. Hij vertelt dat hij al een poos een ontzettend leuk spel aan het spelen is. Dit hadden we even gemist. Welk spel dan? Dat énorm leuke spel heet schaken.
Schaakavonturen starten vaak online
Mijn man en ik hebben altijd interesse in onze kinderen, ook in hun online bezigheden. Er zijn van die momenten dat je alsnog heel even paf staat, voordat je weer verder gaat het het gesprek met je zoon. Schaken! Wie verzint het… Ik kan op dat moment (nog) niet schaken. Ik had het nooit geleerd en heb er ook nooit interesse in gehad. Mijn man kan wel schaken en heeft ook goed spelinzicht. Hij heeft er geen interesse in om dat verder te ontwikkelen. We vinden het bijzonder dat zo’n een jong kind (2010) daar wel spontaan interesse voorheeft opgedaan.
Voorzichtig vragen we onze A. verder naar zijn schaakavonturen:
- Hoelang schaak je al? Al een aantal maanden...
- Hoe of van wie heb je het geleerd? Gewoon zelf natuurlijk. Duh…! (echt met zo’n gezicht van ‘wat heb ik toch oerdomme ouders’.)
- Via welke app speel je schaak? Lichess, want daar je kan er gratis analyse op je spel uitvoeren. Er volgt een betoog over chess.com (gewoon te duur voor een jongere) en waarom Lichess volgens hem veel beter is.
Analyses en openingen leren toepassen
A. vertelt over zijn online oefeningen. Hij laat in de Lichess-app de wedstrijden tegen moeilijke en makkelijke bots en online wedstrijden tegen andere mensen aan ons zien. Het liefst analyseert hij zetten en gaat hij net zo lang puzzelen tot hij mensen in zijn zelfbedachte schaak-boobytraps kan laten trappen. Hij maakt zelf schaak openingen. Vele tientallen schaakopeningen kent hij uit zijn hoofd, hij vertelt vol vuur over en past ze toe. Hij kent het doel van openingen en weet naam van de maker en de achtergrond van de opening.
Ook vertelt hij over de schaakgrootmeesters die online les geven en de hij allemaal bekijkt in de bus, in de klas (dat moet uiteraard verborgen blijven…), in de pauze, thuis op de bank, in bed, achter de pc. Eigenlijk overal. Hmmm… Dit is best groot voor een hobby. Hoe hebben we dit zo kunnen missen als ouders?
Kan niemand van deze 12-jarige winnen?
We beginnen met een potje schaak met hem te spelen op een bord. Dat is helemaal nieuw voor hem. We hebben op dat moment nog geen schaakbord. We kopen daarom een goedkoop, klein reissetje, dat kan hij mooi meenemen naar andere mensen. Leuk om te oefenen. Dat is prima.
Het eerste potje is met mijn man. Man man verliest. “Goh, dat is bijzonder”, denk je dan. Hij verliest echter ook het tweede, vierde en het vijfde potje. We zijn verbaasd. Onze zoon kan echt schaken.
De weken die volgen nemen we hem en het goedkope schaakspel mee naar iedereen bij wie we op visite gaan, of die bij ons op visite komt. Ik hoopte dat het schaken met volwassenen zijn zinnen wat zou verzetten, wilde dat hij er een uitdaging in zou ervaren. Mijn hoop was dat ze hem zouden verslaan, dat ze hem nieuwe dingen zouden kunnen aanleren. Maar niets is minder waar. Hij wint iedereen in onze gehele omgeving, vaak met twee vingers in zijn neus. Dit is toch wel raar…
De onmogelijke keuze tussen 2 liefdes
Het lastige is dat hij helemaal opgaat in het schaken. A. is de hele dag bezig met het oefenen en schaak instructies kijken. Denk dan rustig aan 5 tot 10 uur op een dag. Als ouders zien we iedere maand de frustratie bij hem groeien. Hij kan zijn ei niet kwijt, terwijl hij zo graag het spel wil spelen. Het is een behoefte geworden om te delen. Hij wordt er merkbaar ongelukkig van. Wat doe je dan?
Nu zitten we ook met een kleine complicatie in dit verhaal. Zoonlief is ook heel goed in judo en gaat daar helemaal voor. A. doet aan topsportjudo, hij zit op topsportonderwijs en traint daar ook al 7 keer in de week voor, plus wedstrijden door binnen- en buitenland. We hebben altijd gezegd tegen onze kinderen (overigens al lang voor de topsport zijn intrede deed):
“Je moet kiezen, je kunt bij ons maar 1 sport volgen“.
Moeten we die regel gaan herzien? Het antwoord vinden we snel: Ja. We veranderen de regels. Maar wel weloverdacht.
Ik meld hem aan bij een schaakclub
Op zijn 13e meld ik hem aan bij een schaakclub, ééntje die wat verder weg is, een half uurtje rijden met de auto. Dat was trouwens nog knap ingewikkeld als er nog maar één vrije avond is naast alle judo-avondtrainingen. Op die ene vrije avond moeten we dus een schaakclub vinden die dan zijn clubavond heeft. Alle schaakjeugdclubs vallen gelijk af vanwege onze strakke judo-planning.
Ik vind een schaakclub waar we op onze vrije avond terecht kunnen. A. gaat schaken tegen volwassenen. Ik moet veel wachten. Ik start daarom op deze momenten met een zelfstudie schaak. Ondanks dat A. daar voor zijn leeftijd goed schaakt, komt hij op deze avonden niet uit de verf. Het is een verloren, onzekere zieltje dat ik daar zie zitten in die grote zaal. Hij is er niet op zijn plek.
Uiteindelijk komt het grote woord komt eruit. Hij wil niet oneerbiedig zijn, maar eigenlijk vindt hij niets aan “klassiek schaken” (dat soms wel uren kan duren). Hij vertelt me dat zijn tegenstanders voor hem te traag zijn, hij moet heel lang wachten op zetten die hij al lang aan ziet komen, hij is moe en verveelt zich heel erg, maar durft dat niet te zeggen. Hij kan zich niet concentreren.
Rapid schaken is de oplossing
We stoppen bij deze vereniging en we gaan over naar een kleine, landelijke schaakclub voor volwassenen waar hij al eens eerder op bezoek was. Hier voelde hij zich direct prettig en veilig qua mensen en ruimte. Die veiligheid is goud waard. Het is er kleiner en overzichtelijk. We gaan hier 1 keer per maand meedraaien, na afloop van zijn judo-training, in het rapid-tournament van deze schaakclub.
We geven ons gezin ondertussen een groot, professioneel schaakbord met prachtige verzwaarde schaakstukken cadeau. Geen vallende stukken meer. Geen mini schaakbord meer. Schaken is een gezinsactiviteit geworden.
Zijn jongere broer schaakt ook
Ook zijn 12-jarige broertje X. (2012) heeft zichzelf inmiddels leren schaken, al is hij verder niet zo enorm gedreven met het schaken als zijn oudere broer. X. gaat ook mee doen aan het rapidschaak tournament. Dat is een gok, hij is nog wel heel erg jong om mee te doen met volwassen schakers. We weten niet of hij goed (genoeg) kan schaken. Maar de broers hebben simpelweg heel veel aan elkaar.
Ook lijkt het ons goed voor de ontwikkeling van X. denken mijn man en ik. Onze jongste is namelijk dol op rekenen en wiskunde. Hij liep op de basisschool altijd al 3 à 4 jaar voor op zijn leeftijdsgenoten op dat gebied. Misschien helpt zijn wiskundig inzicht hem een beetje bij het schaken. Wel bereiden we X. er vooraf grondig op voor dat hij alles zal gaan verliezen en dat hij gegarandeerd aller- aller- allerlaatste zal gaan worden in het eindklassement. Duidelijkheid voor alles. Dat scheelt teleurstelling.
En toen waren ze op hun plek
Goh! Wat hebben we dit seizoen een plezier gehad met onze beide zoons binnen het rapid-schaaktournament. We zagen hoe A. een stukje bij beetje uit zijn schulp kroop. We zagen hoe hij zichzelf heel langzaamaan begon te ontplooien en zich begon ontspannen. Het plezier in het schaken kwam terug.
X. speelde zijn eigen verrassende schaakverhaal in deze periode. Hij voelde zich op zijn plek bij de schaakvereniging. Daarbij incasseerde hij op een verbazingwekkende volwassen manier zijn nederlagen van vele doorgewinterde schakers. Tot ook X. plotsklap -tot onze verbazing- opeens ook potjes begon te winnen. Ook hij blijkt verrassend goed te kunnen schaken voor zijn jonge leeftijd. Hij houdt zich knap staande tussen de volwassen ervaren schakers. En dat motiveert hem, het geeft een opgroeiende brugklasser trots.
Het rapid-klassement
Alle deelnemers van de schaakvereniging kregen op 6 maart ’25 een bondige, maar leuke update van het bestuur over het eindklassement van het rapid toernooi. Die is gewoon heel leuk om ook hier even te delen met jullie:
Stand na 15 Ronden.
A. 15e van 34 deelnemers
X. 23e van 34 deelnemers
Valt op hoe goed A. en X. spelen en klimmen in de ranglijst.
Het valt inderdaad op. A. & X. houden zich prima staande tussen ervaren volwassenen die vaak schaakwedstrijden en competities meedoen. Zonder schaaklessen te hebben gevolgd, zonder noemenswaardige oefening. Het zijn misschien geen eersteklas nieuwe Magnus Carlsen’s, maar leuk doen ze het wel!
Als ouders blijven we opvolgen
Voor A. staat judo op de eerste plaats, dat is zijn persoonlijke keuze. Dat blijft ook zo. Hij is niet beschikbaar om zich intensief te verdiepen te schaken of om aan schaakwedstrijden mee te doen. Maar voor de hobby is dit al heel fijn voor hem. En je verdiepen in het schaken kan ook nog als je ouder bent.. We hopen eigenlijk dat onze jongste zoon X. wel verder met het schaken wil. Hij beoefent geen andere sport. Schaken, en misschien zelfs het meedoen aan schaakwedstrijden, zou een mooie uitdaging voor hem kunnen zijn denken we. Maar hij moet het zelf willen.
We weten op dit moment nog niet hoe dit verhaal verder zal gaan. De tijd zal dat leren. Het is leuk om twee van zulke leuke, bijzondere zoons te hebben. Het is druk, mooi en soms ingewikkeld, maar we beleven van alles en hebben vaak plezier samen.
Fotocredits: Geeske Roorda
Meer lezen van Geeske Roorda?
Meer lezen over sporten en omgaan met menselijkheid?
- Mijn kind doet aan topsport – omgaan met de omgeving
- Als je kind overprikkeld raakt en boos wordt
- Atlas van de Belevingswereld – creatieve kaarten over menselijkheid
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Wil je PsychoseNet steunen?
Wordt donateur en help ons om mooie projecten te realiseren.
Geef een reactie