Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

Jim van Os

Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht.

Jim van Os werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.

Jim van Os schreef deze toegankelijke boeken:

Trauma Begrijpen in 33 vragen

Psychose Begrijpen in 33 vragen

Neurodiversiteit Begrijpen in 33 vragen

We zijn God niet

Demystificatie van psychose: een emotioneel venster op de wereld

Jim van Os vertelt over de demystificatie van psychose, hoe emoties begrijpen kan helpen in het begrijpen van psychose.

Psychose is een verschijnsel dat vaak omgeven is door misverstanden en stigma. Het is een complexe staat van zijn die vaak verkeerd wordt begrepen en geïnterpreteerd. Jim van Os: “In dit blog over demystificatie van psychose duiken we dieper in de rol van emoties in hoe we de wereld waarnemen en hoe dit begrip ons kan helpen in de omgang met en het begrijpen van psychose”.

De lens van emotie

Onze perceptie van de wereld wordt sterk beïnvloed door onze emoties. Wanneer we bang zijn, kan de wereld bedreigend lijken; objecten en situaties kunnen gevaarlijker of vijandiger overkomen dan ze in werkelijkheid zijn. Dit kan de deur openen naar paranoia. Als we ons somber voelen, kunnen we de wereld als hopeloos en aan het vergaan zien, waarbij elke negatieve gebeurtenis voelt alsof deze direct op onze schouders drukt. Aan de andere kant, wanneer we ons euforisch of extatisch voelen, lijkt alles mogelijk en kunnen we het gevoel hebben dat we op een goddelijke missie zijn.

Deze emotionele toestanden zijn natuurlijke variaties van onze geest. Ze beïnvloeden sterk hoe we betekenis en kleur geven aan onze omgeving. Dit is vooral relevant wanneer we het hebben over psychose.

Psychose en betekenis

Psychose kan worden gezien als een extreme manifestatie van de invloed van emoties op onze perceptie van de realiteit. Mensen die een psychose ervaren, bevinden zich vaak in een staat waarbij hun emoties intens verweven zijn met hun perceptie van de wereld om hen heen. Dit kan leiden tot unieke en soms verontrustende interpretaties van hun omgeving, waarbij de grens tussen het ‘ik’ en de externe wereld vervaagt.

Begrijpen dat psychose voortkomt uit deze diep emotionele ervaringen, kan ons helpen meer empathie en begrip op te brengen. Het helpt om de psychotische ervaring niet alleen te zien als een set van symptomen die ‘behandeld‘ moeten worden, maar als een complexe, emotioneel gedreven reactie van de geest op zijn omgeving.

De rol van empathie

Empathie is cruciaal in de benadering van iemand die een psychose doormaakt. Door te erkennen dat de ervaringen van de persoon voortkomen uit hun emotionele staat, kunnen we beter aansluiten op hun belevingswereld. Dit betekent niet dat we de waarnemingen als feitelijk juist moeten zien, maar wel dat we proberen te begrijpen hoe hun emoties hun perceptie vormen.

De sleutel tot empathie ligt in het herkennen dat, net zoals onze emoties ons een gekleurde bril geven waardoor we de wereld zien, dit bij iemand in een psychose nog intenser kan zijn. Het is door deze lens dat we de dialoog kunnen openen. Niet door te oordelen of te proberen hun realiteit te ‘corrigeren’, maar door te luisteren en te proberen te begrijpen wat er wordt ervaren.

Conclusie

Demystificatie van psychose begint bij het erkennen van de diepe emotionele wortels die het verschijnsel drijven. Door psychose te benaderen als een intens emotionele manier van betekenisgeving aan de wereld, kunnen we naar een meer empathische en effectievere ondersteuning komen van degenen die het doormaken. Het gaat hierbij niet om het verminderen van psychose tot enkel emoties. Het gaat om het waarderen van de complexiteit en de menselijkheid van de ervaring.

Verder lezen over psychose?

Heb je een vraag?

Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.

Wil je PsychoseNet steunen?

Wordt donateur en help ons om mooie projecten te realiseren.

Reacties

13 reacties op “Demystificatie van psychose: een emotioneel venster op de wereld”

  1. Peter

    Dit is een erg mooie analyse. Ik heb idd altijd duidelijk de ervaring dat er een emotionele laag over mijn waarneming komt als het niet goed gaat met me. Ik zie dingen buiten mij, dingen vallen mij op, woorden, of juist dingen, en die hebben dan een emotionele betekenis. Ik zie bijv een boek met een afgesloten hart in een boekwinkel, en voel dan dat het over mijn hart gaat. Dat ik op slot zit ofzo. Ik projecteer mijn innerlijke gevoelens op de buitenwereld. Helaas is er dan niemand die hier iets mee kan. Psychiaters zijn bij uitstek non emotionele mensen, die over pillen gaan en meevoelen nooit geleerd hebben. In al die jaren van behandeling heb ik nooit een psycholoog te spreken gekregen. Wel pillen. Die wel helpen als t echt niet gaat, maar die 1. niet iets doen aan je innerlijke problematiek, en 2. je hoofd en gevoel zodanig dempen dat je nog minder grip op je binnenkant hebt zodat je zelf niet eens weet wat er nu speelt van binnen. Ik mis mensen zoals Jung die het gesprek aangingen met psychotische of schizofrene mensen.
    Ik ben blij dat ik nog nooit stemmen of hallucinaties gehad heb, daar ben ik blijkbaar niet kwetsbaar voor, maar de heftige spirituele/emotionele indirecte blik op jezelf als je naar de wereld om je heen kijkt is vreselijk heftig en maakt eenzaam en machteloos. Vooral als je zelf geen flauw idee hebt hoe je die gevoelens dan wel goed ‘behandeld’. Want puur op die emoties gaan handelen, induiken of er iets mee doen, word al snel zodanig grenzeloos dat de angst vreselijk word. Maar men, ik mis wel eens een diepte psycholoog in die tijden.

  2. Jose Smit

    Hoi Jim, dat heb je mooi geschreven en is ook zo waar, dat is net het punt waarop veel in de communicatie met omgeving en hulpverlening misgaat, emoties en empathie. Ik wil me ook aansluiten bij Charlotte, psychose en psychotische ervaringen laten vaak ook een verhoogde gevoeligheid zien voor van alles, daar waar andere mensen dat contact met zichzelf ( nog) niet zo ervaren. Het is een kracht en een kwetsbaarheid, en tevens een kans, maar tegelijk ook vaak een helderder zien van wat werkelijk speelt of mist( in deze wereld). Zoals ik nu naar mijn psychosen kijk hadden zij zeker te maken met onderliggende emoties of staten van ervaren, dat op zich had ook weer veel te maken met hoe ik geprogrammeerd was, manieren van denken en waarnemen. Psychosen brachten mij ook juist, na het ervaren van het lijden daaraan, wegen naar bevrijding daaruit. Het OPENDE juist ook nieuwe manieren van kijken en ervaren. Maar dat ik eerst geleden heb aan de heftigheid van mijn psychotische waarnemingen en diep in mijn eigen onkunnen verbleef, waar emoties gepaard mee gingen, jazeker! En die emoties speelden heel mijn leven lang al de hoofdrol op gezette tijden. Ik zie het zo dat die emoties eigenlijk hun basis vinden in trauma, hetzij als beperkend en kwetsend iets of als escape. Dat die psychosen mij ook de weg toonden naar verlichtende ervaringen zie ik ook als onderdeel van die blauwdruk die je eigen is en die je in je jeugd hebt meegekregen, hetzij als tegenreactie hetzij als inprenting naar een hogere macht ervaren etc. Het is juist daardoor dat ik geleerd heb emoties voorbij te gaan, ze niet te negeren, maar ze te plaatsen in andere context. Je bent je gedachten emoties niet, je bent daaraan voorbij zoals ervaringen van eenheid met Al wat is je dat doen beseffen. Dat brengt inderdaad relativering en mildheid, ook naar jezelf als persoon, als iemand met een ik gevoel. Je leert opnieuw liefhebben, zonder die psychosen had ik dat niet gekund, waarmee ik wil zeggen dat het heel goed is empathisch te zijn en te begrijpen dat er onderliggend een emotiepatroon is, maar niet te oordelen, omdat het een functie heeft in mijn ogen iemand ergens te brengen, namelijk naar bevrijding en ervaren van heelheid. Hoewel psychosen zeer diep traumatisch kunnen zijn, ook juist door dat onderliggend patroon, bieden ze ook kansen. Omgeving en hulpverlening moeten dat niet vergeten, hoe ziek een mind ook is. Omdat het je uit je patronen bevrijden kan en dus ook uit je onderliggend emotiepatroon. Ga zo door! Je doet zo veel voor ons, dankjewel! Liefs Jose Smit/ Lotuslicht

  3. Jos Raaphorst

    Mooie blog Jim van Os.

    Voor mij als ervaringsdeskundige is een psychose een waanidee en/of hallucinatie die afzonderlijk of tegelijk kan plaatsvinden. In een psychose kan een realiteit zitten met betrekking tot dit leven en/of vorig leven.
    In mijn psychoses kwam ik in aanraking met mijn vorig leven tijdens de Holocaust en Auschwitz. (mijn waarheid)
    Bij alle psychoses speelde het ervaren van emoties, waaronder angst, een belangrijke rol. Net als dat het leven bestaat uit emoties, bestaat het ondergaan van psychoses ook uit emoties.
    Belangrijk tijdens of na het ondergaan van psychoses, is dat je weet wat is echt ofwel de realiteit en wat is niet de realiteit.
    Hier kan o.a. een psychiater of medium antwoord op geven

    Bedankt voor de blog.

  4. Mevrouw Carla Beij

    Jim,
    wat een prachtige verwoording.
    Hier kan menig psychiater bij de organisatie waaraan ik verbonden ben, inclusief de artsen in opleiding nog heel wat van leren.
    Dank je wel.
    Ik lees met belangstelling altijd hetgeen je als antwoord geeft op de aan jou gestelde vragen.
    Blijf dit doen. Liefst ook als je met emiritaat gaat.
    Hartelijke groet,
    Carla Beij

  5. Charlotte Apeldoorn

    Je schrijft: ‘Dit betekent niet dat we de waarnemingen als feitelijk juist moeten zien, maar wel dat we proberen te begrijpen hoe hun emoties hun perceptie vormen.’

    Maar wat als gevoelige mensen dieper kunnen voelen dan anderen, ook aan wat er niet klopt in de wereld, en juist heel goed kunnen waarnemen wat er aan de hand is?

    De CGT die ik kreeg, zorgde bij mij alleen nog maar voor meer verwarring, een soort cognitieve dissonantie die heel onaangenaam aanvoelde. Een ontkenning van mijn beleving van de werkelijkheid, onder het mom dat het allemaal wel meevalt.

    En voor mensen die niet zo diep kunnen voelen valt het misschien ook allemaal wel mee. Maar ondertussen zien veel mensen niet waar het mis gaat, en wonen we in een wereld waar het helemaal niet goed mee gaat.

    Het is denk ik de kunst om erbij te leren blijven, niet meegezogen worden in de emoties, die inderdaad enorm intens kunnen zijn. En om dit soort ervaringen de tijd te geven om te verwerken, er kan veel gelaagdheid en symboliek in verweven zijn, en trauma’s kunnen de ervaring ook nog kleuren.

    Waar ik veel meer aan had, is leren omgaan met die gevoeligheid, alles wat ik oppik, en vooral, alles wat zo onveilig voor me aanvoelt. Niet de euforie of paranoia als een gekleurde lens zien, maar als een heel gevoelige lens, en leren wat ik daarmee kan doen, hoe kan ik dat constructief inzetten?

    Dan wordt de gevoeligheid niet zomaar een stoornis, maar een kwetsbaarheid waar een kracht in verscholen ligt. Dat zou denk ik mooi zijn, als daar aandacht en begeleiding voor is.

    1. Alonie

      Wat mooi verwoord is dit Charlotte!

      Misschien ook dat mensen die nooit psychotisch worden een sterke rationele controle vanuit hun voorhersenen (frontale brein) hebben. Daarmee speelt gevoel minder een rol. Dat zijn dan ook de mensen die veel controle over hun omgeving en de wereld uitoefenen. Gevoelige mensen moeten zich dan in zo’n wereld handhaven.

      1. Tineke Baart

        Ik heb werkelijk alles gedaan tekeningen van isoleercel totweet ik wat 3 boeken vol van mij afgeschreven ik vraag me af of emdr en traumatherapie wel zou helpen want je maakt het opnieuw mee voor het zelfde geld schiet het de andere kant op terwijl je weet en het goed kan plaatsen en vertellen wat er is gebeurd in mijn leven en wil niet dat dit uit mijn geheugen wordt gewist.

        1. Charlotte Apeldoorn

          De isoleercel lijkt me heel heftig om mee te maken. Om zoiets te kunnen verwerken, is er heel veel veiligheid nodig, heb ik zelf ondervonden. En gelukkig gaan de herinneringen niet weg als je ze verwerkt, wel wordt de emotionele lading minder, waardoor je er met mildheid naar kunt kijken. Dat was voor mij heel helend.

        2. Albert

          Hallo, EMDR was zeer behulpzaam bij een verontrustende herinnering en mentaal beeld wat ik had, letterlijk veroorzaakt door een nare foto die ik ooit gezien had wat ik van mijn netvlies af wilde hebben.

          Nu kan ik dezelfde gedachte bezien, zonder de nare intense emoties. De gedachte of herinnering zelf is niet verdwenen. Hoop dat je hier iets aan hebt.

      2. Charlotte Apeldoorn

        Dank je wel!

        Ja, ik denk dat je een goed punt hebt. En dat kan voor gevoelige mensen een enorme uitdaging zijn, om in zo’n wereld te leven, waarin je eigenlijk niet erkent wordt, omdat veel mensen zelf niet goed in contact zijn met hun gevoel.

  6. Renée van der Veen

    Juist, hier is iemand die het begrijpt.
    Geweldige blog Jim van Os, een feest om te lezen. Dank je wel. Renée

  7. Mooi blog Jim, ik zal hem delen op de Twitteraccount van anoiksis.

  8. Hoi Jim,

    Mooi deze blog!

    Ik ben met je eens dat emoties een belangrijke rol spelen als je psychotisch bent. Het was net alsof ik in een achtbaan zat van emoties. Ook zeer goed dat je het belang van empathie benadrukt en ook daadwerkelijk een empathische psychiater bent.

    Wat ik me afvraag, is bezie je de verklaring van psychosen uitsluitend door de lens van emoties? Vanuit het individu? Zou het niet zo kunnen zijn dat ook andere factoren een rol spelen? De maatschappij en God (of spirituele ervaringen zoals dat tegenwoordig genoemd wordt)?

    Of gaat het daar toevallig in deze blog niet over?

    Eva Ouwehand concludeerde dat een psychose door 42% van de respondenten in haar onderzoek gezien werd als zowel een ziekte als ook een echte spirituele ervaring.

    Het is fijn dat God mensen wil helpen helen, en het zou uitermate goed zijn als dat door psychiaters erkend werd. maar zou hij daar ook niet een bredere bedoeling mee hebben? Een boodschap voor de maatschappij?

    Je schrijft:
    “Als we ons somber voelen, kunnen we de wereld als hopeloos en aan het vergaan zien.”

    Ik heb dat ook twee keer gevoeld, en beleefd, dat de wereld aan het vergaan was. Alleen was ik niet somber maar psychotisch. Ik zie dat nu als een soort waarschuwing, dat er nu echt iets moet veranderen. Daarom verkondig ik nu het belang van wereldvrede, en oa een ban op nucleaire wapens etc. Ik toets dat o.a. aan de wetenschap, het is 90 seconden voor middennacht op de doemdagklok. Zie ook de oproepen van Artsen voor Vrede. Dus vandaar…

    Enfin, ik ben erg benieuwd hoe jij hierover denkt?

    Hartelijke groeten,
    May-May
    PS ik hoop dat we gauw in vrede leven. Een Wereld Waarin Alle Kinderen Kunnen Spelen. En een fijne/gezegende Tweede Pinksterdag Jim voor jou, je geliefden en ieder die dit leest.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *