Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Auteur

François de Waal

François werkte als tv-maker en jurist. Hij werkte ook als ervaringsdeskundige bij de Depressie Vereniging. Dit is de website van François.

François publiceerde vijf boeken, waaronder het boek ‘Vijftig manieren waarop ik mijn leven verpestte’. Zijn nieuwste boek is getiteld: ‘Depressie, de dwangmatige denkziekte’

Je vindt een overzicht met blogs van François via deze link.

Depressie is een krijsende aap

François de waal schrijft: "Depressie is alsof er een krijsende aap in je hoofd woont die je beledigt, pest en pijn wil doen".

Depressie is alsof er een krijsende aap in je hoofd woont die je beledigt, pest en pijn wil doen, de oorzaak van die diepe zwarte put van paniek, wanhoop, verdriet, woede, hopeloosheid, depressie en zelfmoord.

Heb je Zelfmoord-gedachten? www.113.nl, 0800-0113

Over depressie

Wat is de keiharde, duivelse, dodelijke, pikzwarte kern van depressie? Dat zijn de negatieve, automatische gedachten en beelden en stemmen en gevoelens vol venijn en agressie die je beledigen, pesten en pijn willen doen, de oorzaak van die diepe zwarte put van paniek, wanhoop, verdriet, woede, hopeloosheid en zelfmoord.

Gekmakende gedachten

Nooit ophoudende, gek makende gedachten en stemmen die je gemene, giftige dingen toesissen en je daarmee beheksen:

Alles is kapot!
Het is helemaal voorbij!
Het is allemaal jouw / mijn schuld!

en

Het komt echt nooit meer goed!

Het begint bij ons instinct

Dat instinct dat in doodsnood continu zegt, schreeuwt, in onze oren gilt: Pas op! Je moet nu je problemen oplossen! Gevaar! Dreiging! Alarm! Paniek! Niet veilig! Niet ontspannen, geen tijd voor vrijen, geen tijd voor eten, geen tijd voor kalm overdenken, geen tijd voor slapen, nú oplossen! Ons reptielenbrein in volle actie.

Dit zijn aanvallen van negatieve gedachten

Men spreekt vaak van paniekaanvallen, woedeaanvallen of driftaanvallen, maar dat begint altijd met negatieve gedachten. Eigenlijk zou je het allemaal negatieve gedachten-aanvallen kunnen noemen. Die gedachten-aanvallen kapen je hoofd. Een aap met een mitrailleur. Dat gaat zo verschrikkelijk snel dat je het niet of nauwelijks of in ieder geval te laat in de gaten hebt. Dat heet momentum. Overweldigend. Overdonderend.

YouTube player
Video Krijsende aap met François de Waal

Vroeger, toen we nog in grotten woonden, toen had dit reptielenbrein veel nut, toen kon het ons leven redden. En nog steeds. Als je een zebrapad oversteekt en er komt ineens een auto met honderd kilometer per uur op je af, dan is het goed dat je reptielenbrein jou, je kop, je lichaam, overneemt en je onmiddellijk doet wegrennen. Je leven gered! Maar goed, we leven niet meer in grotten. Beren, tijgers en slangen bedreigen ons niet meer.

Onze hersenen zijn helaas niet met de veranderde tijden meegegroeid

We hebben niet alleen nieuwe menselijke hersenen, maar ook nog steeds oude reptielen hersenen. Die verschillende hersenen gehoorzamen aan verschillende wetten, streven verschillende belangen na, zijn moeilijk voor elkaar toegankelijk en werken slechts matig samen. In ons hoofd is er geen eenheid. De familie in ons hoofd heeft vaak ruzie.

Dus die verschillende hersenen geven verschillende, vaak tegengestelde signalen, zeggen verschillende, vaak tegengestelde dingen en praten met verschillende, vaak tegengestelde stemmen. Het reptielenbrein gilt ‘Pas op!’, maar het menselijke brein zegt sussend: ‘Niks aan de hand – rustig – kalm.’

Maar helaas is dat gegil er veel eerder en veel harder, en zo zal de boodschap ‘Pas op!’ de boodschap ‘Rustig, kalm, niks aan de hand’ al vlug overschreeuwen. Voordat je er erg in hebt, heeft die stem je in zijn macht en die gedachte wordt een gevoel en dat gevoel wordt een gedrag. Dan bèn je de negatieve gedachte, stem, beeld, gevoel. En als die negatieve dingen constant terugkeren en hard genoeg zijn, dan veroorzaakt dat constante, extreme stress die je kop en lichaam gek maakt. Dat is depressie.

Wat te doen?

Wat te doen met die dwingende, kwaadaardige, obsessieve, hypnotiserende, gemene, giftige, babbelzieke, zelfdestructieve gedachten, stemmen, beelden, gevoelens en gedrag?

Die keiharde pit van depressie lijkt zo een kwaadaardig, vuur spuwend monster, een tirannieke bullebak, een aap uit de hel… Maar het is in werkelijkheid een klein, doodsbang kind dat tijd en aandacht wil. Wees niet bang voor dat monster, omarm dat kind, luister ernaar, praat ermee. Een doodsbang kind ga je niet negeren, uitschelden, verdoven of slaan, je gaat op je knieën en je gaat het troosten.

Zeg niet ‘Droog je tranen!’, zeg ‘Huil maar lekker’. Zeg niet ‘Dat is stout!’, zeg ‘Wat is er gebeurd? Ik begrijp dat je bang bent. Ik begrijp dat je verdrietig bent. Wat er is gebeurd is ook niet leuk. Logisch dat je bang en verdrietig bent.’

Gedraag je als de volwassen, verstandige, liefhebbende papa en mama van dat kind.

Meer lezen over depressie?

Heb je een vraag over depressie?

Zit er een krijsende aap in jouw hoofd? Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.

Verder lezen over goede zorg en GGZ?

Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.

Reacties

11 reacties op “Depressie is een krijsende aap”

  1. Beste François,

    Dank voor weer een heldere beschrijving van hoe depressie beleeft kan worden.
    Je hebt het over de krijsende aap in je kop én over het jongetje in je. Wat mij betreft is het inderdaad zinnig om hier een duidelijk onderscheid te maken in verschillende innerlijke delen. De ‘krijsende aap’ heeft wel erg veel weg van een innerlijke criticus, oftewel in Freuds termen, het superego. Deze innerlijke instantie bestaat meestal uit geïnternaliseerde stemmen die iemand vaak heeft gehoord in zijn jeugd. Do’s and dont’s en allerlei oordelen. Iedereen heeft wel in meer of mindere mate een innerlijke criticus. Echter soms kan een criticus heel negatief worden en aanvallend. Kenmerkend is dat er dan veel boosheid gevoeld wordt naar zichzelf. Hal en Sidra Stone, de grondleggers van voice dialog, schrijven in hun boek ‘vrij van de innerlijke criticus’ dat een criticus toxisch kan worden door iemands boosheid te kapen en te richten tegen zichzelf. Zo’n aanval kan een innerlijk kinddeel triggeren dat zich heel slecht en waardeloos gaat voelen. Hierdoor kan iemand in de diepe put van depressie vallen.
    Om hieruit te komen is het inderdaad nodig om heel veel compassie te gaan hebben met dit innerlijk kind. Innerlijk kind werk te doen dus.
    Maar daarnaast is mijn ervaring dat het ook heel zinvol is om werk te doen met de boosheid. Eva Eger zegt in haar laatste boek ‘het geschenk’ zo mooi: depressie is de tegenhanger van expressie. Het zou mij dan ook niet verbazen als de krijsende aap zich voedt met naar binnen geslagen boosheid. Het is in dat geval uitermate bevrijdend om die boosheid naar buiten te richten. Tot expressie te brengen in de vorm van constructieve boosheidsbeoefening. Te schreeuwen, te slaan, te stampen, te bijten, et cetra. Heel fysiek de energie van boosheid in je lijf in beweging brengen. De vechtresponse van je reptielenbrein maximaal aanzetten. In je beoefening boos of nog beter woedend worden op iets of iemand in de buitenwereld (virtueel, niet op de werkelijke persoon!). Niet op jezelf dus! Als je niet weet op wie je boos kunt zijn mag je je boosheid richten op God of op het leven of je lot. Whatever works. Heb je dit intensief gedaan (10 minuten kan al genoeg zijn) dan zul je merken dat je boosheid transformeert in kracht, helderheid en rust. Door dit werk raakt de krijsende aap zonder brandstof en is eerder geneigd om wat rustiger aan te gaan doen. Hierdoor heb je weer wat meer ruimte om je liefdevol over je wanhopige innerlijke kind te ontfermen.
    Ik wens iedereen die kampt met depressie heel veel sterkte en woede!

    Ronald (ervaringsprofessional)

    1. Beste Ronald, dank voor je reactie.

      In essentie zijn we het denk ik wel eens. Wat jij zegt probeer ik in principe zo eenvoudig en aansprekend mogelijk uit te leggen.

      Gevoelens zoals boosheid uiten kan zinvol zijn, soms niet. Ikzelf vond van wel, maar anderen vertellen me dat het bij hen averechts werkte. Gevoelens voelen lijkt me wel zinvol, zie mijn blog ‘Voel de pijn’.

  2. Jos Raaphorst

    Beste François,

    De belangrijkste oorzaak van een depressie is stress en angst.
    Om de depressie te lijf te gaan, is het belangrijk om de oorzaak van de stress en angst eventueel met behandelingen aan te pakken.
    De oorzaak vind je in de geschiedenis van de patiënt.
    De inhoud van de depressie is vaak moeilijk te beschrijven, maar kunnen te maken hebben met traumatische ervaringen uit dit leven en /of vorig leven.

    Bedankt voor de blog.

    1. Beste Jos, dank voor je reactie.

      Als ik je goed begrijp, zeg je dat het begint met de geschiedenis (misschien traumatische ervaringen) van de patiënt, die geschiedenis veroorzaakt stress en angst, en die veroorzaken op hun beurt de depressie, met als oplossing: behandelingen.

      Ik denk dat het zeker begint met een vreselijke ervaring(en). Maar veel belangrijker in mijn ogen is onze overdreven reactie (perceptie, de krijsende aap) daarop, de automatische, negatieve gedachten OVER die ervaringen(en). Die veroorzaken stress en angst, die de depressie veroorzaken.

      Wat betreft behandelingen ben ik het eens met Jim van Os die zegt: ‘Bij een chirurgische ingreep is de arts en zijn behandelmethode het belangrijkst, bij geestelijke ziekten is het de patiënt die het meeste werk moet doen, die de ongelooflijk zware inspanning moet leveren om verandering aan te brengen.’

      1. Mar

        Beste François ,

        Ik zie beide kanten van dit stuk. Het kan helpen mindfulness en compassie toe te passen . Dat is ook deels mijn ervaring. Maar een traumatische ervaring of meerdere traumatische ervaringen in het leven, zoals in mijn leven ook is gebeurd , daar had ik toch andere diepgaande psychologische, ingrepen nodig om beter te worden. Je kan niet stellen dat dit alleen maar door je instinct komt. Trauma kan je brein veranderen en het is niet makkelijk om daar uit te

        komen. Ik ben erg blij dat ik daar goede hulp bij heb. Natuurlijk klopt het dat je zelf keihard moet werken om hier uit te komen. Maar om dit alleen met mindfulness te doen, dat lukt echt niet iedereen. Ik ben overigens al 15 jaar depressie vrij door mindfulness. Daarvoor helpt het bij mij echt. Maar mijn traumatische ervaringen kon en kan ik pas verwerken door keihard met emdr en psychotherapie aan de slag te gaan. Je kan nooit van buiten af oordelen hoe iemand iets verwerkt en wat degene nodig heeft.
        Uiteindelijk kan er niemand in het hoofd van een ander kijken. Er is geen goed of fout.
        En wat is een overdreven?

        Ik heb overigens mijn hele leven geprobeerd om de trauma s en de impact daarvan op mijn leven te negeren. Hallo innerlijke criticus! Maar dat heeft mij uiteindelijk de das om gedaan.

        1. Beste Mar, dank voor je reactie.

          Ik begrijp wat je zegt, het is en-en, niet of-of. Er is wel al heel lang een klemtoon op pillen en therapie, en daar reageer ik op. Alles wat kan helpen is goed. Als je erin gelooft (placebo), nog beter, en dat is niet bedoeld als flauwe opmerking.

          Mijn ervaring, luisterend (naar mezelf en anderen) en veel lezend is dat er altijd een ramp te vinden is, maar dat de reactie op die ramp de doorslag naar de depressie geeft.

          En zeker verandert je lichaam, zie blog https://www.psychosenet.nl/wat-is-je-overkomen-vaak-betere-vraag-dan-wat-is-er-mis-met-je/

  3. Roelof

    Hoi francois,
    Ik heb tot 30 jaar geleden iets soortgelijks mee gemaakt. Ik wil niet de therapeut uithangen, maar misschien dat je iets hebt aan mijn verhaal.

    Ik ben nu 65, tussen mijn 18 e en 29 e heb ik gestudeerd en gewerkt aan de universiteit Twente. Daar ben ik oorspronkelijk aan begonnen omdat ik met de opgedane kennis iets wilde doen in ontwikkelings landen, mijn leven te dienste van mensen die dat echt nodig hadden.
    Door pesterijen en fouten van mijzelf en van mijn omgeving heb ik na 11 jaar de universiteit met een psychose moeten verlaten. De daarop volgende 10 jaar heb ik grotendeels in een psychiatrisch ziekenhuis doorgebracht.
    In januari 1995 kwam er een keuringsarts bij mij langs. Die heeft mij aan de keukentafel herkeurd en vervolgens gezegd dat ik waarschijnlijk de rest van mijn leven wel afgekeurd zou blijven. Bij de volgende herkeuring moesten we eens kijken of ik bij de sw geplaatst kon worden.
    Die twee opmerkingen hebben een wereld voor mij geopend. Ik ben vanaf dat moment de psychotische verschijnselen steeds meer gaan negeren en ben met andere zaken bezig gegaan. Werken in de automatisering, grotendeels als vrijwilliger, hobbies, zingen, volkstuinieren, sporten, huishouden enz, enz. Je kunt het zo gek niet bedenken, ik heb het gedaan.
    Wat ik hiermee wil zeggen: ik ben beter geworden door mijn ziekte te negeren, en door ergens anders mijn aandacht op te vestigen. Ik ben oa vrijwilligerswerk gaan doen in een verpleegtehuis en bij een instelling voor verstandelijk gehandicaptenzorg. Ook dit ervaar ik als mij inzetten voor mensen die dat echt nodig hebben. Daardoor heb ik nu het gevoel dat ik weer helemaal gaaf ben.
    Nogmaals, ik wil niet de therapeut uithangen, maar misschien dat je er iets aan hebt.

    1. Beste Roelof, dank voor je reactie.

      Misschien kan je, wat jij negeren noemt, met enige vrijheid vertalen naar wat ik mindfulness noem; jij noemt het je ziekte negeren, ik noem het automatische negatieve gedachten (=depressie) observeren.

      Mooi alles wat je doet! Net als jij heb ik gelukkig activiteiten gevonden die mij enthousiast maken.

      1. Roelof

        Hoi Francois,
        Ik ben blij voor je dat je weer activiteiten hebt gevonden waar je blij van wordt. Ik hoop dat je je huidige periode een keer achter je kunt laten.
        Ik weet niet of wat ikzelf gedaan heb hetzelfde is als mindfulness, maar als het voor jou werkt is het goed,
        Groet,
        Roelof

  4. Mabel

    Heel erg goed beschreven.

    Het is inderdaad een doodsbang kind in paniek.

    Alleen om die volwassen trooster bij je te dragen zul je die toch ergens in de jonge jaren hebben moeten ervaren, om hem reeel in te zetten .
    Mijn omgeving was niet sensitief te noemen.
    Allerlei therapeutische oefeningen ten spijt (met mensen die er voor betaald werden), mij lukt het niet er alsnog een te verzinnen , of voor elkaar te mediteren of visualiseren ,om er in te geloven krachtig genoeg tegen n continu krijsende aap.

    Steun van ( niet betaald) medemens is ook een hachelijke zaak , want die regulatie , dat is onveilig , en dan blijft er hier op het eind van het verhaal toch niets anders over dan verdoven.

    Die apenkrijs zelfhaat boodschappen komen ook ergens vandaan, zelfs n doodsbang kind verzint t niet allemaal maar zelf.

    Het zou fijn zijn als als er eens werkelijk iets zou zijn wat echt zou helpen.

    Groet

    1. Beste Mabel, dank voor je reactie. Heb je wel eens een jong hondje of poesje gehad?

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerd

Meer over

Depressie
pijn
Zelfmoordgedachten

Lees ook