Een depressieve episode kan weken, maanden of zelfs jaren aanhouden. Uiteindelijk gaat een depressieve episode bijna altijd over, met of zonder behandeling. Lees meer over de 4 stappen van zorg en behandeling die bij depressie geboden kunnen worden.
Het is goed om hulp te zoeken
Wie zich op tijd bewust wordt van depressieve gevoelens of stemmingsvermindering kan gelukkig vroeg hulp zoeken of met zelfhulp proberen een depressie te boven te komen. Depressieve episoden kunnen na verloop van tijd vanzelf over gaan.
Dit gebeurt vaker als de klachten licht zijn en de persoon aan zelfhulp doet, zoals mindfulness, hardlopen of monitoren van positieve gevoelens met bijvoorbeeld PsyMate. Het is bij een depressie belangrijk dat er steun is vanuit de omgeving, aandacht voor goede zelfzorg en voldoende beweging en ontspanning.
Is er toch professionele behandeling nodig, dan verloopt die stapsgewijs van licht tot intensief.
De 4 stappen van zorg
Bij ‘getrapte zorg’ wordt de behandeling afgestemd op de situatie van de patiënt. Minimale hulp als het kan en intensieve hulp als het nodig is. De behandeling kan bestaan uit coachende begeleiding, psychotherapeutische behandeling en/of medicijnen.
De 4 stappen van zorg en depressie:
Stap 1: Interventies bij een lichte depressieve episode
Voorbeelden zijn:
- Zelfhulp
- Contact met ervaringsdeskundigen of een coach om problemen (bijvoorbeeld op werk of in de relatie) aan te pakken
- Online tools (e-health)
- Begeleiding om dagelijks activiteiten te ondernemen en te bewegen of sporten
- Ook mindfulness en yoga kunnen gunstige effecten hebben
- Zelfmonitoring van positieve emoties met PsyMate
Stap 2: Inzetten van behandelingen
Deze behandelingen kunnen ingezet worden bij een matig tot ernstige en/of terugkerende depressieve episode
- Running therapy
- Lichaamsgerichte therapieën
- Counselinggesprekken met een coach
- Psychotherapeutische interventies (eentje die past bij de persoon – ze werken allemaal matig tot redelijk)
- Mindfulness
- Praatgroepen met andere mensen met emotionele problemen
Bij al deze behandelingen kunnen mensen tot inzichten komen die hen helpen de emotionele problemen het hoofd te bieden en hun kwetsbaarheid ervoor te verminderen.
Stap 3: Behandeling met antidepressiva
Hoewel we niet precies weten hoe antidepressiva werken, hebben ze bij sommige mensen een gunstig effect, mogelijk via effecten op de chemische boodschappers waarmee hersencellen met elkaar communiceren en sowieso ook via het aanspreken van het zelfherstellend vermogen van de persoon (het zogenaamde “placebo effect”). Of antidepressiva deel uitmaken van de behandeling wordt in nauw overleg met de arts bepaald.
Sommige antidepressiva geven onttrekkingsverschijnselen als mensen proberen te stoppen. Vooral middelen als paroxetine en venlafaxine geven onttrekkingsverschijnselen en kunnen daarom het beste vermeden worden.
Stap 4: Overige behandelingen
Bij een zogenaamde ’therapieresistente depressieve episode’ leiden geen van bovengenoemde behandelingen tot verbetering. Ook dan zijn er nog behandelmethoden.
Zo kan heel soms electroconvulsietherapie (ECT) uitkomst bieden:
Tijdens deze behandeling wordt onder gecontroleerde omstandigheden (narcose en spierverslapping) een epileptische aanval opgewekt. Vooral bij depressie met ernstige suïcidaliteit en bij ouderen die niet meer eten en drinken in het kader van depressie kan ECT uitkomst bieden. Het wordt dus alleen gebruikt in omstandigheden van ‘leven en dood’.
Bij specifieke vormen van depressieve episode worden ook andere behandelmethoden gebruikt. Bijvoorbeeld lichttherapie bij mensen met seizoensgebonden depressieve episode.
Het herstelmodel van depressie
Net zoals bij psychosegevoeligheid, en elke andere vorm van psychisch lijden, is professionele behandeling maar een onderdeel van het leren leven met een gevoeligheid voor depressieve periodes.
Professionele hulp, in de vorm van psychotherapie en medicatie, kan belangrijk zijn om uit een depressie te komen. Maar bij depressiegevoeligheid speelt ook een veel langer durend proces van acceptatie, aanpassing en je leven opnieuw opbouwen en vormgeven na een depressie.
Wie de grenservaring meemaakt van diepe depressie, soms met suïcidaliteit en psychose, moet zichzelf letterlijk opnieuw uitvinden
Men moet zijn levensverhaal opnieuw leren vertellen, waarin de betekenis en de gevolgen van de (gevoeligheid voor) depressie is verwerkt, en dat ook aan andere mensen kan worden verteld. Stigma moet overwonnen worden. Soms moeten nieuwe doelen worden gevonden die het leven zinvol maken, als de oude niet meer bereikbaar zijn
Depressiegevoeligheid heeft de neiging de kop weer op te steken ten tijde van stress
Ook kunnen mensen geplaagd worden door restsymptomen. Mensen die gevoelig zijn voor depressies leren over de jaren meestal weerbaarheid op te bouwen om hier mee om te gaan, zodat de persoon ondanks blijvende kwetsbaarheid toch een zinvol bestaan kan ervaren.
Contact met ervaringswerkers is essentieel om het proces van weerbaarheidsbevordering over de jaren te stimuleren en vorm te geven
Het proces van herstel, in de zin van herstel van perspectief, is niet altijd makkelijk te volgen, ook omdat de professionele hulpverlening vaak meer gericht is op symptomatische verlichting en hulp van ervaringsdeskundigen niet altijd makkelijk te vinden is.
Waar vind ik hulp?
De huisarts en de praktijkondersteuner kunnen je hierbij helpen. Als de depressie ernstig is of niet overgaat, zijn gesprekken met een psycholoog (psychotherapie) mogelijk, mogelijk kunnen medicijnen helpen.
Je kunt ook contact opnemen met de Depressie vereniging:
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
