Neurodiversiteit is een breed en veelomvattend begrip. Het erkent dat iedereen een unieke manier van denken, voelen en beleven heeft. Om dit beter te begrijpen, kunnen we neurodiversiteit opdelen in 7 verschillende dimensies. Deze dimensies helpen ons de variatie in menselijke ervaringen en gedragingen beter te begrijpen.
Dit zijn de Dimensies van Neurodiversiteit
Hier zijn de belangrijkste 7 dimensies van neurodiversiteit:
1. Cognitieve Processen
Cognitieve processen omvatten alles wat te maken heeft met denken en leren. Dit varieert van geheugen en probleemoplossend vermogen tot hoe snel en efficiënt we informatie verwerken. Bijvoorbeeld:
- Aandacht en concentratie: Hoe goed kun je je concentreren en je aandacht ergens bij houden?
- Geheugen: Hoe goed kun je dingen onthouden, zowel op de korte als lange termijn?
- Probleemoplossend vermogen: Hoe bedenk je oplossingen voor uitdagingen en problemen?
2. Emotionele Processen
Emotionele processen gaan over hoe we emoties ervaren en uiten. Dit omvat:
- Emotionele regulatie: Hoe goed kun je je emoties beheersen en reguleren?
- Emotionele reactiviteit: Hoe intens en snel reageer je op emotionele prikkels?
- Empathie: Hoe goed kun je je inleven in de emoties van anderen?
3. Gedragsprocessen
Gedragsprocessen beschrijven hoe we ons gedragen, zowel intern (binnen onszelf) als extern (naar anderen toe). Dit kan variëren van impulsiviteit tot motivatie:
- Impulsiviteit: Hoe vaak handel je zonder eerst na te denken?
- Motivatie: Wat drijft je om actie te ondernemen?
- Besluitvorming: Hoe neem je beslissingen, vooral onder druk?
4. Sociale Processen
Sociale processen hebben betrekking op hoe we met anderen omgaan en hoe we sociale signalen interpreteren. Dit omvat:
- Empathie en sociabiliteit: Hoe gemakkelijk maak je vrienden en onderhoud je sociale contacten?
- Zelfbeeld en zelfwaardering: Hoe zie je jezelf en hoe waardeer je jezelf?
- Identiteit en consciëntieusheid: Hoe definieer je jezelf en hoe verantwoordelijk ben je?
5. Lichaamsbeleving en interoceptie
Interoceptie staat voor het ervaren van interne prikkels. Deze dimensie gaat over hoe we ons eigen lichaam waarnemen en begrijpen, inclusief interne signalen zoals honger en pijn:
- Lichaamsbewustzijn: Hoe goed ben je je bewust van je eigen lichaam en zijn signalen?
- Interoceptie: Hoe goed kun je interne signalen zoals honger, dorst en pijn waarnemen?
6. Waakzaamheid en Reactievermogen
Dit heeft te maken met ons energieniveau en hoe alert we zijn. Dit omvat:
- Alertheid: Hoe waakzaam en oplettend ben je?
- Stressgevoeligheid: Hoe reageer je op stressvolle situaties?
- Energieniveau: Hoeveel energie heb je gedurende de dag?
7. Sensorimotorische Systemen en exteroceptie
Deze dimensie beschrijft hoe we externe prikkels (exteroceptie) waarnemen en hoe we hierop reageren:
- Zintuiglijke waarneming: Hoe verwerk je zintuiglijke informatie zoals geluiden, geuren en aanrakingen?
- Motorische reacties: Hoe reageer je fysiek op je omgeving, bijvoorbeeld bij sport of dans?
Waarom zijn deze dimensies belangrijk?
Door neurodiversiteit te begrijpen via deze verschillende dimensies, kunnen we beter inzien hoe uniek iedereen is. Het helpt ons om passende ondersteuning en aanpassingen te bieden in onderwijs, werk en het dagelijks leven. Het benadrukt ook dat iedereen sterke en zwakke punten heeft, en dat deze variaties niet als ‘afwijkingen’ moeten worden gezien, maar als natuurlijke en waardevolle verschillen.
Bij PsychoseNet streven we ernaar om deze inzichten te delen en zo bij te dragen aan een inclusievere en meer begripvolle samenleving. Of je nu zelf neurodivergent bent of iemand kent die dat is, het begrijpen van deze dimensies kan helpen bij het creëren van een meer ondersteunende en empathische omgeving.
Meer lezen over neurodiversiteit?
- Hoe herken je Neurodiversiteit?
- Wat is neurodiversiteit en neurodivergentie?
- Neurodiversiteit begrijpen: wat het is en waarom het ertoe doet
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
