Veel gezochte termen

Psychosenet blog

Geloof, psychiatrie en herstel – een bezoek aan de kerk

In februari bezocht Eddo de Oude Kerk in Amsterdam. Dit bracht hem inzichten over parallellen tussen geloof en psychiatrie.

Op een zondagochtend in februari bezocht Eddo de Oude Kerk in Amsterdam om te luisteren naar een gastprediker en psychiater. Wat begon als een traditionele kerkdienst, bracht hem tot diepere inzichten over de parallellen tussen geloof en psychiatrie.

De kerk in Amsterdam

Op aanwijzing van een bekende ging ik in de Oude Kerk te Amsterdam luisteren naar een gastprediker. Een psychiater bij de Oudekerkgemeenschap. Wandelend tussen roodverlichte glazen winkelruiten, waar mannequins een levende expositie leken te houden van lingerieontwerpster Marlies Dekkers. Ik begaf mij zondagochtend vroeg naar de Oude Kerk, gelegen midden in de rosse buurt van Amsterdam.

Als geboren Amsterdammer was mij dit toeristencircus wel bekend. Om daar te wandelen op zo’n vroeg tijdstip, op wat een zonnige zondag leek te worden, was een aangename ervaring. Om elf uur liet een grijze vrouw met een vriendelijk lachend gezicht mij binnen in de kerk met de mededeling: “Hier vindt u het hoge woord.”

De oude kerk

Na een vreemd aanvoelende zigzagpoort van geverfd multiplex, waar hier en daar wat spreuken geschreven stonden, stond ik opeens in een overweldigende, bijna lege ruimte. Ik was vaak om de Oude Kerk heen gelopen, maar er nog nooit binnen geweest.

Het dak oogde overal als een klassieke houten scheepsromp op zijn kop, alsof we hiermee de zeeën der hemelen konden bevaren. De kerkgemeenschap nam plaats in een paar knus bij elkaar gegroepeerde kerkbanken. In het midden, bijna nietig in de gigantische ruimte van deze oudste kerk van Amsterdam.

De strijd in de psychiatrie

Onder leiding van een voorganger kwam een groep in toga geklede mensen, die samen het zangkoor vormden, naar het midden van de kerk. De mis week niet erg af van wat ik als katholiek mijn hele leven al gewend was geweest. Hier werd echter, naar mijn mening, meer van bovenaf vanaf de preekstoel gepreekt. Deze keer was speciaal uit Groningen de voor mij nog onbekende psychiater gekomen.

Zover ik me kan herinneren, gaf hij een duidelijk en genuanceerd beeld van de richtingenstrijd die tegenwoordig binnen de psychiatrie heerst. Dit bevestigde mijn idee dat de psychiatrie momenteel de eigenschappen vertoont van een geïnstitutionaliseerde religie.

In crisis, door de druk die de vele geestelijk lijdende patiënten op dit instituut leggen, in de vooronderstelling dat zij met wetende wetenschappers te maken hebben. Het resultaat is een interne richtingenstrijd.

Net zoals de kerkscheuren

De vele schuilkerken in het centrum van Amsterdam zijn een historisch bewijs van de vele kerkscheuringen als gevolg van strijd tussen geloofsrichtingen. Dit bevestigde voor mij dat de psychiatrie zich manifesteert als een religieus-scientistisch geloof, dat zich mijlenver heeft verwijderd van iets wat, naar mijn mening, wetenschap genoemd mag worden.

Toch bleef de predikant de nadruk leggen op de legitimiteit van het benoemen van een geestelijke ziekte, terwijl juist het gebruik van het woord “ziekte” een van de hoofdredenen is voor die interne richtingenstrijd. De term “geestelijke ziekte” is gecultiveerd geraakt door een diep verlangen naar erkenning en begrip voor geestelijk lijden bij de patiënt zelf.

Een virtuele ziekte

Voor mij is een geestelijke ziekte een virtuele ziekte geworden, zoals in een computerspelletje. Zo’n spelletje heeft altijd een knop: “Game over, select new life.” Het lijden is natuurlijk wel echt voor de mensen die deze knop niet kunnen vinden.

Persoonlijk heb ik die knop wel kunnen vinden, en achteraf bekeken valt deze samen met de christelijke wedergeboorte van het zelf, wat via het ritueel van de maaltijd ook tijdens deze mis wordt gevierd. Als jonggedoopte katholiek heb ik lange tijd niets begrepen van het ritueel van het laatste avondmaal.

Ik voel me net een vampier

Tijdens deze mis, na de preek van de psychiater, verplaatste iedereen zich via twee poorten naar de licht verhoogde zijkant van de kerk. De koorleden hielpen bij het uitreiken van de maaltijd. Eerst een stukje brood, waarvan ik wist dat het het lichaam van Christus symboliseerde. Daarna doopte ik het brood in een kelk rode wijn, waarvan ik wist dat het het bloed van Christus symboliseerde.

Sommige mensen zag ik zelfs de kelk ter hand nemen om eruit te drinken. Als jonge katholiek begreep ik hier niets van. Dat was lange tijd een reden om me te distantiëren van dit ritueel. Wat mij altijd verwarde, was dat in de rooms-katholieke wereld werd gesproken over een levende Jezus, die 2000 jaar geleden had geleefd als een soort tovenaar die wonderen verrichtte.

Dus bij het eten van het stukje brood voelde ik me altijd een kannibaal, en bij het drinken van de rode wijn voelde ik me een vampier. Na mijn herstel van mijn psychosegevoeligheid, waarin de Jezuswaan bij mij ook niet heeft ontbroken, begon het me allemaal duidelijk te worden. Net zoals ik de overeenkomst kon herkennen tussen het dak van de kerk en een omgekeerde houten scheepsromp.

De bekering

Deze omkering symboliseerde natuurlijk een geestelijke bekering. Dat was altijd wat er tijdens de heilige mis gevierd werd: de bekering van geloof in de wereld buiten jezelf. Dit via de ogen van een of andere autoriteit, omgekeerd naar geloof in jezelf, door datgene wat je zelf hebt leren zien en begrijpen.

Het is allemaal complex

En alles was duidelijk!


Eddo Rats is elektrotechniek ingenieur, zeezeiler, gitarist, vrijdenker, zendamateur, performer, Piraat. Hij is ook ervaringsdeskundige en sinds 2013 helemaal hersteld van langdurige psychosegevoeligheid. Werkzaam bij de Regenboog Groep te Amsterdam afdeling SCIP. Verder is hij actief bij Plusminus.

Meer lezen over de GGZ en zorg?

Heb je een vraag?

Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.

Verder lezen over goede zorg en GGZ?

Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.

Reacties

16 reacties op “Geloof, psychiatrie en herstel – een bezoek aan de kerk”

  1. Voor wie interesse heeft in het ontdekken van “the holy grail” van King Arthur. Beker zit verborgen in het woord bekering. De i die verwijst naar complexe wiskunde verwijst naar rotatie, wat een vorm van bekering is. Denk aan de pirouette van de ijsdanseres die haar armen intrekt en daardoor sneller gaat draaien. Voor i als rotatie van 90 graden zie video. Zit de ik verscholen tussen subject en object zoals Robert M. Pirsig over Kwaliteit in zijn boeken beweert.

    1. video over complexe rotatie met i die ik als verschil tussen Jesus en Je Suis zie.

      https://www.youtube.com/watch?v=Ea4GIkjCJs8&list=FL3wcqo2DDAm4B7dCv6GCLgQ

      1. Gastblogger W

        Leuk. Rotatie met extra dimensie, zo helder hadden ze het op mijn opleiding niet uitgelegd, maar vond het er een heel interessant onderwerp, deslaniettemin.

        Yes, what is “I”? “I” do not know… 😉 En inderdaad, in Jezus is extra diepte makkelijker te zien dan in enkel “Je Suis”.

        “We have to shift our viewpoint, to see the real and imanigary axes…” Haha, mooi metafoor ook.

        Was lang geleden dat ik op deze manier wiskunde heb gebruikt. Jammer wel, zou dat weer willen oppakken maar mijn pad brengt me elders. Luxeprobleem eigenlijk.

  2. Gastblogger W

    Dag Eddo,

    Je bent ook een fan van Eddie Izzard, begrijp ik. Ik ook 🙂

    Maar dat terzijde. Inderdaad is wetenschap, ook psychiatrie, helaas te veel een politiek-gedreven geloofssysteem geworden (Engels: belief system). Ik ben zelf meer van de wetenschap als een methode van onbevangen en belangstellend vragen stellen over de wereld en het leven.

    Volgens mij ga je deze TED-talk op dat punt wel waarderen: https://www.youtube.com/watch?v=JKHUaNAxsTg . Maar misschien op andere punten niet.

    Ik zou het wetenschappers wel eens willen vragen: hoeveel procent van de fenomenen in het bekende universum is al bekend voor de huidige wetenschap, en hoeveel procent al verklaard door de huidige wetenschap?

    Het beste voor je,
    Gastblogger W.

    1. Eddo Rats

      Van Eddy Izzard weet ik dat hij via het Oerol festival op Terschelling beroemd geworden is maar bij het schrijven van deze blog heb ik hem niet in gedachte gehad, wat doet jou aan hem denken?
      Over belief system denken we hetzelfde. Ik zie de katholieke kerk als een organisatieblauwdruk voor bijna elke organisatie. Of het de Monarchie, Universiteit, overheidsinstituties, religie, of bedrijven betreft. Ze zijn allemaal georganiseerd volgens de rangen en standen van de Katholieke kerk. Zo is geloof in autoriteit georganiseerd. De grote verwarring nu na de ontzuiling en secularisatie lijkt het of we zelf zijn gaan denken. Het tegendeel is echter het geval. We zijn met ons allen nog net zo gelovig en afhankelijk als altijd. We hebben alleen de namen van de priesters vervangen. De pastoor is nu de huisarts en de professor is nu de Kardinaal.
      Ik ken de Ted Talk van Rupert Sheldrake die ik al bewonder sinds ik hem voor het eerst zag bij het VPRO programma een schitterend ongeluk. Hij verdedigd de echte wetenschap gedreven door nieuwsgierigheid die totaal los staat van het diploma systeem mett titels , rangen en standen. En het eindeloos blijven herhalen daarvan bij elke academische kerk bijeenkomst. Want dat is het. Met erkenning trek je gelovigen. Tegenwoordig ook bij ervaringsdeskundigheid waar ik zwaar op tegen ben. Iemand genest door zichzelf te begrijpen en daarmee het geloof in zichzelf terug vinden. Het moeten geloven van anderen leidt daar alleen maar van af. aar zelfs Phd’s als Alie weerman en mevr Karbounaris lijken dit niet te kunnen begrijpen en worden zo in onwetendheid voor het institutionaliserings karretje van de overheid gespannen.
      Fenomenen creeer je zelf die samen je perceptie bepalen. In het universu bevinden zich de noumena waar fenomenen mee coresponderen. Dit is door Emanuel Kant Bedacht. Fenomenen orden je volgens een moreel categorisch imperatief. Een soort geestelijke bibliothekaresse die je woordenschai ordent en kiest.

      1. Gastblogger W

        Hi Eddo,

        Eddie Izzard gebruikte in een sketch ook twee van de metaforen uit je blog. Toeval? Synchroniciteit? Hangt in de lucht? Wie zal het zeggen.

        De G’d waar ik in geloof, heeft gevoel voor humor, want laat mij regelmatig lachen.

        Ik ben zelf alternatieve en eigenzinnige christen, in die zin, dat ik liever niet naar de kerk ga, omdat ik bang ben dat ik me meer bezig ga houden met wat anderen vinden van mijn band met G’d, dan wat G’d vindt van mij. Ik kan niet goed omgaan met mensen-politiek. Wat dat betreft kan ik me wel vinden in je standpunt.

        Z.s.m. kom ik terug op je antwoord in termen van noumena, categorisch imperatieef en Kant. Even in verdiepen eerst.

        Grtz.

  3. Ha Eddo,
    Wat mooi je bezoek aan de Oude Kerk. Zelf voel ik de nabijheid van Christus als ik de hosti inneem. Mijn vader zegt vaak dat hij denkt dat de mensen in de Bijbel misschien ook psychotisch waren. Zoals het verhaal van Moses die een engel zag ik de vorm van vuur in de struiken. Deze lezing werd overigens afgelopen zondag voorgelezen in de St Vituskerk waar ik vaak kom.
    Ook zei God in die lezing tegen Moses: “I Am who I Am.” Op de vraag van Moses wat hij moest antwoorden wat zijn naam is, als hij het over God heeft. Toevallig noem jij dat ook in jouw blog.
    Vrede en alle goeds,
    May-May

    1. Eddo Rats

      Dank je wel

  4. een van de meest heldere blogs met geïntegreerd ‘psychotisch denken’. Precies wat ik ook moest leren: mezelf volledig leren zien, en in geloven in mezelf met mijn volle verstand. Van krankjorem tot helder. Wat een weg Eddo. Dank voor dit blog.

    1. Eddo Rats

      Jij ook bedankt voor deze mooie reactie.

  5. Maria

    Voor mensen die willen weten wat de heilige mis inhoudt check de katholieke websites/bronnen. Deze blog geeft dat niet correct weer. Het is vermoedelijk ook niet daarvoor bedoeld.

    1. Eddo Rats

      Ik vind je wel een beetje dogmatisch en gebiedend klinken hier, het Blog is mijn artistieke expressie van die dag. Laat mensen aub in hun waarde en geef ze de kans hun eigen gedachten te ontwikkelen. Of heb je aandelen in het merk Katholieke kerk?

      1. Maria

        Het is niet gebiedend bedoeld. Jij geeft in dit blog aan katholiek te zijn. Je suggereert daarmee dat hoe jij de essentie van de katholieke mis beschrijft klopt, los van je beleving ervan.
        Jij zet mensen die niks weten van de katholieke mis zo op een verkeerd been, en dat onder het mom van artistieke expressie. Daar kan ik ook wat van vinden.
        Weinig Nederlanders gaan naar de katholieke mis. Als katholiek zonder aandelen (hoe kwetsend kun jij zijn) deed jou blog mij zeer.

        1. Eddo Rats

          Ah wederom een claim op het recht om gekwetst te mogen zijn. Iedereen mag van mijn gekwetst zijn en dat uiten maar stop met het projecteren van dat gevoel op een ander. Het is jouw gevoel wat te maken heeft met jouw geloof en deal er dan ook zelf mee. Onderga het zoals christus dat ook deed.

        2. Eddo Rats

          “Jij geeft in dit blog aan katholiek te zijn. Je suggereert daarmee dat hoe jij de essentie van de katholieke mis beschrijft klopt, los van je beleving ervan” Ik geef in de Blog met “Jonge Katholiek” aan Katholiek te zijn opgevoed wat voor mij juist in de jonge jaren erg verwarrend was omdat ik er niets van begreep. Het was voor mij het moeten meedoen aan rituelen die voor mij toen volledig betekenisloos waren. Later heb ik die en veel bijbel verhalen op mijn manier leren begrijpen. Ik denk ook dat deze deductieve exercitie mij heeft doen laten geloven dat de geheime bibliotheek van het Vaticaan vol met oud Griekse wiskunde boeken moet staan. De Latijnse taal in het Engels is Latin wat bij mij de betekenis als in Athene doet resoneren. Een ieder van ons is vrij om dit te doen. En als je dit zelf niet kunt kun je altijd nog bij een theoloog te rade gaan. Die blijken vaak geen wiskunde te beheersen alhoewel degene die voor het eerst de Big Bang suggereerde voor Steven Hawking de Katholieke Priester George le Maitre was.

      2. Gastblogger W.

        “Wie echt van zichzelf houdt, die geeft pas iets kostbaars als die persoon ‘ik hou van jou’ tegen een ander zeggen kan,” zong Harrie Jekkers ooit.

        “Laat andere mensen aub in hun waarde.”

        “Ik zie de mens als een zelfregulerend systeem.”

        “Bid voor hen die u vervloeken.”

        …Van anderen houden, ze in hun waarde laten, jezelf (en je emoties) reguleren. Dat zijn prachtige waarden om na te streven.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *