GEM gaat uit van 8 belangrijke basisprincipes en werkwijzen. Denk aan context, gelijkwaardigheid en het werken met groepen. Op deze pagina werken we de 8 principes verder voor je uit.
De principes
1. Kijken naar de context
Kijk eerst goed naar de context waarin het psychisch lijden is ontstaan.
Dit wordt gedaan met de Vier Vragen, beschreven in het boek ‘De DSM-5 voorbij‘ – waar de HOI-methode op is gebaseerd en die in IZA [Integraal Zorgakkoord] worden verwoord als het ‘verkennende gesprek’.
Dit boek is een pleidooi voor persoonlijke diagnostiek. Persoonlijke diagnostiek gaat uit van een participerende patiënt die zijn eigen diagnostische data verzamelt en meeneemt naar de professional.
De Vier Vragen zijn:
1. Wat is er gebeurd?
2, Wat zijn je gevoeligheden en je krachten?
3. Waar wil je naar toe – wat is voor jou belangrijk?
4. Wat heb je nodig om die doelen te bereiken?
Uit het gesprek rond de Vier Vragen wordt de context duidelijk.
- Is het lijden existentieel (zinloosheid, onvrijheid, eindigheid)?
- Of sociaal (armoede, schulden, eenzaamheid, chronische werkeloosheid, problemen met wonen, een vechtscheiding)?
- Misschien gerelateerd aan trauma’s in het verleden?
- Of relationeel; gerelateerd aan de lichaamsbeleving; of aan chronische ziekte/pijn, life style, ingrijpende levensgebeurtenissen, gevoeligheden of andere zaken?
Dus niet meteen op zoek gaan naar ‘symptomen’ van een ‘ziekte in het hoofd’, maar begrijpen wat er is gebeurd in de context. Is de context eenmaal duidelijk, dan kun je samen kijken wat de beste optie zou kunnen zijn in het brede palet van mogelijkheden in het ecosysteem mentale gezondheid.
De vorm van het psychisch lijden (dwang, angst, somberheid, stemmen, verslaving) kan ook belangrijk zijn – maar de primaire diagnose is die van de context. Het verkennende gesprek moet dus worden gevoerd door mensen die met verwondering naar de ander kunnen kijken – inclusief sociale, mentale, existentiële en andere dimensies. Het is geen ‘ggz’ diagnostisch gesprek.
2. Verruim je denken over interventies
Een verruiming in het denken over psychisch lijden vraagt om een verruiming in het denken over interventies.
Het antwoord op de vraag van de cliënt moet gevonden worden in een veel ruimer keuzepalet van mogelijke interventies dan momenteel geboden wordt (diversificatie).
Dit is conform een moderne wetenschappelijke interpretatie van wat geldt als ‘evidence-based’ in de GGZ, als beschreven in deze publicatie
‘Evidence-based’ = het aanbieden van een betekenisvol ritueel dat compatibel is met het wereldbeeld van de cliënt en waar de professional zich vaardig in voelt, ingebed in een sterke therapeutische relatie). Het woord ‘interventie’ betekent echter niet dat iemand het probleem gaat ‘fixen’.
3. Flexibel, modulair en improviserend werken in de GGZ
De GGZ gaat in het ecosysteem op een andere manier werken: de specialisten van de GGZ werken flexibel, modulair en improviserend.
In nauwe samenwerking met de partners in het ecosysteem, gericht op de client helpen om zijn leven vorm te geven en niet alleen op reductie van ‘symptomen’ van de ‘ziekte in het hoofd’ en het leven van de cliënt. We werken nauw samen of stemmen nauw af met alles wat in het ecosysteem hierbij kan helpen.
Dit staat beschreven in ons boek ‘Goede GGZ‘.
De auteurs beschrijven hun uitgangspunten voor een nieuwe GGZ. Met een nieuwe rolverdeling, een andere insteek én een alternatieve bekostiging. De GGZ is dus dienend.
De interventies van GEM
Interventies in GEM gaan over werken aan verandering, het liefst in groepen, en op basis van wat de cliënt denkt dat het best kan helpen. De client kan kiezen.
Hierbij betrekt GEM nadrukkelijk ervaringsdeskundigheid (herstelacademies), peer-supported open dialogue, retreats, IPS (Individuele Plaatsing en Steun – een manier om je staande te houden op de werkvloer of in het onderwijs) om mensen te helpen bij werk (social enterprising).
Maar ook welzijn op recept en een breed palet aan interventies in het sociaal domein en de buurt (kwartiermaken), alternatieve geneeswijzen (die vooral voorzien in de wens van veel mensen om meer lichaamsgericht, spiritueel en dier-geleid te kunnen werken aan verandering).
Ook de informele zorg in de resourcegroep, zelfzorg en een breed palet aan publieke zorg mogen niet ontbreken. Ook eCommunities met mogelijkheid tot chat, consulting, forum, psycho-educatie, lotgenotencontact, bloggen en vele andere zaken horen in dit rijtje thuis.
4. Werken met groepen
Er wordt in GEM veel in groepen gewerkt – waar mensen uit mogen kiezen op basis van wat zij denken dat het meest bij kan dragen aan noodzakelijke verandering.
Groepen kunnen gaan over schuldsanering, EMDR, meditatie, lifestyle, stemmen horen, hoe om te gaan met medicatie, hoe om te gaan met een vechtscheiding, hoe om te gaan met psychisch lijden, somatic experiencing, werken met schema’s, zelfcompassie, een alternatieve geneeswijze, rouwverwerking.
Deze kunnen worden georganiseerd door alle partners in het ecosysteem. Uiteraard zijn er ook veel leergroepen in de herstelacademie waar mensen voor kunnen opteren. Werken in een groep betekent werken met co-ervaringsdeskundigheid. Werken in groepen betekent ook goede software om het hele aanbod transparant en toegankelijk te houden in een regio.
5. Werken met hetzelfde waardensysteem
GEM in de regio kan beginnen als alle partners in de regio zich committeren aan hetzelfde waardensysteem.
Dit beschreven we uitgebreid in het boek ‘We zijn god niet‘. Waarden gaan over dingen als: menselijkheid, samenwerken, elkaar niet in de steek laten, cliënten niet in de steek laten, (familie)ervaringsdeskundigheid, gelijkwaardigheid. Alle partners in GEM onderschrijven het belang van deze zaken en handelen er naar. Dit is de motor van het ecosysteem. De waarden staan centraal en zijn levend.
6. Medicatie volgens het moderne paradigma
In GEM wordt gebruik gemaakt van medicatie volgens het moderne paradigma als beschreven in bijvoorbeeld de artikelen van ervaringsdeskundige en wetenschapper Dr. Peter Groot.
Peter Groot heeft de taperingstrip ontwikkeld en vele mensen helpen afbouwen via PsychoseNet en het online spreekuur, in samenwerking met de Vereniging Afbouwmedicatie.
Het nieuwe paradigma gaat er van uit dat mensen zeker kunnen overwegen om te werken met medicatie, maar dat er:
- Kritisch wordt gekeken naar chronisch gebruik;
- Altijd wordt gestreefd naar de MED (minimale effectieve dosis);
- Voorschrijvers zich veel meer bewust zijn van het feit dat dosisverhoging meestal een irrationele strategie is die niet wordt ondersteund door onderzoek;
- Voorschrijvers alles doen om te voorkomen dat er irrationele polifarmacie ontstaat (nu het geval bij tot 50% van de mensen die psychotrope medicatie krijgen);
- Voorschrijvers worden opgeleid in het herkennen van onttrekkingsverschijnselen, reboundverschijnselen, sensitisatie en paradoxale werking op basis van oppositional tolerance;
- Voorschrijvers worden opgeleid in het afbouwen van psychotrope medicaties en het gebruik van taperingstrips;
- Voorschrijvers zich meer bewust worden van het feit dat mensen heel verschillend kunnen reageren op psychiatrische medicaties. Mensen kunnen zeer persoonlijke bijwerkingen kunnen hebben die niet eerder beschreven zijn;
- Voorschrijvers cliënten uitleggen dat medicatie nemen altijd een experiment is waarvan de uitkomst niet of moeilijk voorspeld kan worden.
(Zie publicatie 1, publicatie 2, publicatie 3 en publicatie 4).
7. De transformatiestrategie van GEM
GEM heeft een transformatiestrategie ontwikkeld met materialen en leeromgevingen, en hiermee ervaring opgedaan.
8. De onderzoeksstrategie van GEM
GEM heeft een onderzoeksstrategie ontwikkeld om de resultaten van de transformatie te evalueren.
De strategie is gebaseerd enerzijds op analyse van datastromen van GGZ, wmo, jeugd en wlz in relatie tot sociodemografische karakteristieken van de bronpopulatie in de GEM-regio. De strategie werd de afgelopen jaren ontwikkeld en staat beschreven in verscheidene publicaties* en werd aangeboden aan de staatssecretaris in juli 2020.
(Zie publicatie 1, publicatie 2, publicatie 3)
Hoe ziet het GEM ecosysteem er dan uit?
Naast de evaluatie op populatieniveau voorziet GEM anderzijds ook in een evaluatie op het niveau van patiënten en professionals met een focus op de vraag of beide groepen de geboden zorg ervaren als zinvol, conform het nieuwe, waardengedreven tijdperk van de geneeskunde.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
