Jim van Os schrijft over GGZ en Gezondheid: “In hedendaagse high-income landen observeren we een intrigerend fenomeen. Hoewel de levensverwachting blijft stijgen, zien we dat de gezonde levensverwachting paradoxalerwijs daalt. Hoe kunnen we dit begrijpen?”
Medisch handelen draagt bij aan een zinvol bestaan
De moderne geneeskunde heeft ons ongetwijfeld technische wonderen gebracht. Orgaantransplantaties, complexe chirurgische ingrepen en geavanceerde medicijnen hebben de levens van velen gered en hebben de levensverwachting verlengd. Toch lijkt het erop dat we ergens onderweg iets cruciaals zijn vergeten: de persoonlijke context van de gezondheid van het individu.
De medische wereld, hoewel bewonderenswaardig in haar streven naar perfectie, heeft zich voornamelijk gericht op ziektebestrijding. Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is hoe medisch handelen kan bijdragen aan een zinvol bestaan voor de persoon in kwestie. In essentie is zingeving een onlosmakelijk aspect van gezondheid volgens het concept van positieve gezondheid.
Meer mens, minder patiënt
Als we de patiëntenfederatie in Nederland mogen geloven, en ik ben geneigd dat te doen, dan is hun nieuwe visie glashelder: “meer mens, minder patiënt.” Deze benadering erkent dat gezondheid niet alleen een afwezigheid van ziekte is, maar ook een holistisch welzijn dat verder gaat dan alleen het fysieke. Het heeft te maken met het leven van waarde voorzien. In het morele tijdperk van de geneeskunde dient het niet alleen te gaan om ziekte bestrijden, maar om waarde toe te voegen aan het leven van mensen.
Maar hoe zit het met de geestelijke gezondheidszorg (GGZ)?
Dezelfde kritiek geldt hier, zo niet in sterkere mate. Zowel de psychologie als de psychiatrie binnen de GGZ hebben zich verwijderd van het begrip mentale gezondheid. In plaats daarvan richten zij zich voornamelijk op het onderdrukken van symptomen die als indicatief voor ziekten worden beschouwd, zoals gedefinieerd in de DSM-5, de “bijbel” van de psychiatrie.
De GGZ heeft een zeer beperkt beeld van mentale gezondheid
Namelijk dat het simpelweg de afwezigheid van symptomen van ziekte is. Meer hebben we er niet van kunnen maken. We vinden het mentale ingewikkeld omdat we het niet direct kunnen meten. Het bewustzijn begrijpen we niet. Dus hebben we ziekten in het leven geroepen waarvan we de symptomen kunnen herkennen, en die we kunnen behandelen met evidence-based richtlijnen. Maar is dit echt het beste wat we kunnen doen?
Ik geloof dat we veel meer kunnen en moeten bereiken
Het ‘goede leven’ in mentale zin is een vorm van mentaal evenwicht, waarbij de mentale ruimte van het individu in harmonie is met de omgeving.
Dit is een concept dat onze volledige aandacht verdient
We moeten ons dringend buigen over een bruikbaarder en meer inspirerend begrip van mentale gezondheid.
Om dit te bereiken, moeten we dieper nadenken over wat ervaring werkelijk is en hoe we ons bewust kunnen worden van onze ervaringen, inclusief de pijnlijke. Dit vereist een radicale herziening van onze huidige methoden en benaderingen, maar ik geloof dat het mogelijk, en noodzakelijk, is.
Denk mee en zet de discussie voort!
In mijn volgende blog zal ik deze gedachten verder uitdiepen en samen met jullie de woorden en concepten verkennen die nodig zijn om onze noties van mentale gezondheid te herdefiniëren. Het bewustzijn zullen we daarbij niet schuwen.
Tot die tijd daag ik jullie allemaal uit om over dit onderwerp na te denken en de discussie voort te zetten. Samen kunnen we een verschil maken en de focus terugbrengen naar waar het echt om gaat: de ervarende mens achter de patiënt.
Behoefte aan een luisterend oor?
Wil je je verhaal kwijt? Onze PsychoseNet chatprofessionals staan voor je klaar.
Meer lezen over GGZ en levensverwachting?
- In het belang van de patiënt? Of ligt het anders?
- Spirituele crisis en het medisch perspectief
- Salutogenese, belangrijk bij psychosegevoeligheid – Jim van Os
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
Geef een reactie