Een lange tijd geleden droomde Rianne, dat zij in een kamer was. De deur ging met een klap dicht en zij werd bang want ze voelde zich beklemd en opgesloten. Tegelijk kwam meteen een inzicht; ik mag de deur openen. En dat deed zij. Zij opende de deur en er kwam een oase van ruimte en rust door de deur. Deze droom was eigenlijk een metafoor. Over besloten opname. “Soms mogen mensen niet eens een weekend naar huis om bij hun geliefden te zijn.”
Ik heb mijn jeugd vooral in gesloten psychiatrische klinieken doorgebracht. Wat overigens besloten wordt genoemd want als je ‘je goed gedraagt’ ‘verdien’ je enige vrijheid en mag je soms voor 10 min of langer alleen naar buiten. Ik schrijf bewust ‘je goed gedraagt’ en ‘verdien’ tussen aanhalingstekens. Graag zou ik hier namelijk even kritisch naar kijken. Iemand wordt (be)ge-sloten opgenomen met de gedachte dat het iemand zou beschermen omdat iemand een gevaar is voor een ander of voor zichzelf. Nu laat ik ‘een gevaar voor een ander’ even buiten mijn beschouwing.
Maar wel wil ik schrijven over zelfbeschadiging, of suïcidegevaar
Vanwege dit gevaar wordt iemand de vrijheid ontnomen. Als ik mensen spreek of hoor over wat er pijnlijk was aan een opname dan hoor ik regelmatig terug dat ‘geen vrijheid’ als zeer pijnlijk wordt ervaren. Soms mogen mensen niet eens een weekend naar huis om bij hun geliefden te zijn. Dit is overigens ook mijn eigen ervaring. Ik heb het als bijzonder pijnlijk ervaren dat mijn vrijheid mij ontnomen werd. ‘Mijn’ vrijheid, want ieder mens heeft recht op vrijheid. Heb ik dan ook de vrijheid over mijn leven als ik destructief ben tegenover mij en mijn leven? Of heeft de hulpverlener dan de vrijheid (of macht) te besluiten over mijn leven? Ik ga geen antwoorden geven op deze vragen, maar ik stel ze wel om over na te denken.
Als iemands vrijheid wordt ontnomen en vrijheid te verdienen valt, dan is opgesloten zijn ‘de straf’. De straf voor niet gewenst gedrag, namelijk zelfdestructief gedrag (zelfbeschadiging) of suïcidepogingen. Zoals je hoort klinkt er nogal een goed/fout doorheen. Graag zou ik voorbij deze goed/fout laag kijken, want het houdt hulpverleners en cliënten gevangen in een slachtoffer-daderdynamiek en patronen die trauma in stand houden. Durven we aanwezig te zijn, oordeel loos in momenten van zelfbeschadiging? Mag ook dit gedrag ‘zijn’? Want de vraag is niet ‘Waarom dit gedrag?’ maar de vraag is ‘Welke pijn?’ Vanuit welke pijn zoekt iemand wanhopig naar manieren (overlevingsstrategieën) om te dealen met de pijn, of zoekt een uitweg om de pijn niet meer te voelen… Hoe kunnen we werkelijk naast iemand staan en vanuit gelijkwaardigheid begeleiden in deze situaties van grote pijn?
Allereerst vraagt elke situatie een persoonlijk antwoord
Maar ik denk dat de eerste stap is ‘uit de goed/fout laag stappen’. Iemand erkenning geven dat in dit moment de enige oplossing destructief gedrag is (dit gedrag is al). En natuurlijk zijn er voor ons als hulpverleners zat andere oplossingen, maar daar gaat het even niet over, want als we weer met oplossingen komen zijn we al weer bezig met ‘dat deze situatie niet goed is’. Nu in dit moment voelen en aanwezig zijn. Wees eens gewoon in de stilte bij iemand… wow, wat een pijn en verdriet is er dan eigenlijk. Durf je dan je hart te openen en te zeggen, ‘Je mag er zijn, inclusief alles?’. Durf je vanuit die ruimte te verbinden? Of is er misschien toch iets gesloten in jou? Of zijn er gedachten dat jij deze persoon moet beschermen of redden?
Allemaal kennen we pijn in het leven. Situaties waarin een ander ons zoveel pijn deed, dat het ons hart brak, en dat iets in ons zich ging afsluiten. Afsluiten voor bepaalde situaties of bepaalde mensen, bepaalde gevoelens. Ik zal je een voorbeeld geven; Ik had het niet zo op psychiaters, ik heb al een vooringesteld beeld van de mens die dit beroep uitoefent. Maar dit beeld is gebaseerd op mijn ervaringen waarin zij bepaalden over mijn leven, en bepaalden wat ik zou moeten. Het zijn ervaringen en herinneringen die daaraan gekoppeld zijn van grote (trauma)pijn en afzondering en ‘minder zijn dan de psychiater’ ; ongelijkwaardigheid. Vanuit deze ervaringen zou ik voor altijd mijn hart kunnen sluiten voor psychiaters of hulpverleners, maar inmiddels weet ik dat als ik mijn hart sluit, ik eigenlijk mijn traumapijn niet wil voelen of mij wil beschermen tegen deze pijn. Als ik met mijn traumapijn kan zijn, kan ik vanuit mijn gezonde deel, (mijn open hart) in dit moment mijn beeld van psychiaters heroverwegen.
Regelmatig zijn cliënten al zo vaak getraumatiseerd door anderen dat hun hart gesloten is voor iedereen
Want niemand is te vertrouwen wordt er gedacht. Deze strategie is overigens logisch want het beschermt tegen nieuwe pijn en teleurstellingen, maar houdt iemand ook alleen, gevangen in de situatie. Stel nou dat we in deze situaties boven iemand gaan staan en bepalen hoe iets moet, deze mensen opsluiten, denk je dat zij hun hart zullen openen? Denk je dat ze vertrouwen krijgen in mensen en in jou als hulpverlener? Denk je dat ze überhaupt hulp willen op deze manier?
De droom over de gesloten deur betekent dat ik zelf de keus heb mijn hart opnieuw te openen. Zoals ieder mens opnieuw de keus heeft zijn hart te openen als dit gesloten was. Gesloten ruimtes zijn voor mij een trigger op het trauma van separeren, door het leren zijn met mijn pijn, verdriet en mijn trauma’s is er ruimte gekomen vanuit mij om in het nu te zijn, niet langer in het verleden te blijven hangen maar de deur open te doen als het gaat over de gesloten deur.
Geef een reactie