Ervaringsdeskundigheid binnen de GGZ biedt veelbelovende kansen, volgens Daan. Toch blijkt het een uitdagend vak, waarin kwetsbaarheid en persoonlijke ervaring vaak gemengd worden met de complexiteit van het werk. Terwijl de roep om een structurele verandering steeds luider wordt, rijst dan ook de vraag: wanneer wordt deze discipline erkend? Lees meer over Innovatie en ervaringsdeskundigheid.
Wanneer komt die stap?
Wanneer innoveert ervaringsdeskundigheid naar een niveau dat het dìe mensen gaat bereiken? Dat er stappen gezet gaan worden? Ik heb het altijd fascinerend gevonden aan de blogs van van Jim van Os dat hij groot aanhanger is van ervaringsdeskundigheid. Zeker in zijn woorden is het hoopvol, vernieuwend en (in Nederland niet geheel onbelangrijk) ook op het gebied van kosten een uitkomst voor dat knellende systeem van de Hollandse GGZ.
Ervaringsdeskundige studie
Toen ik zijn uitspraken las met een, destijds, intrinsieke roeping om hier actief mee aan de slag te gaan. Heb ik mij ingeschreven voor een algemene éénjarige opleiding tot ervaringsdeskundige voor mensen die persoonlijke ervaring hebben met ontwrichting en herstel.
Ik schreef me ook in bij een Hogeschool in Amsterdam voor een opleiding ervaringsdeskundigheid, welke ik recent in heb getrokken maar daarover later meer. Een belrondje langs de locale grote GGZ-instellingen leert dat het HBO min of meer de standaard is, ook vanuit verzekeringsoogpunt. En dat is vaak doorslaggevend. Inhoudelijk weet ik niet veel van de opleiding maar wat ik van de buitenkant zag, zag het er goed uit.
Dan de algemene opleiding tot ervaringsdeskundige. Erg prijzig, rond de vijfduizend euro voor een lesjaar, en meer vergelijkbaar met andere GGZ-opleidingen. Alhoewel, dat moet gezegd worden, zij qua inhoud wel het hoogst haalbare zouden zijn van wat er voor handen ligt voor mensen die zich niet gelijk in complexe theorie willen storten. Leerlingen krijgen hun traject vaak gesubsidieerd.
Waarom wil je werken in de GGZ?
Het was van korte duur. Na drie maanden ben ik gefrustreerd weggegaan. Vanaf dag èèn vielen mij direct een aantal zaken op. Er wordt ontzettend negatief gesproken over (de ervaringen uit) de GGZ. Geheel menseigen schept klagen natuurlijk een band, maar dit hield aan en niet zelden lieten de docenten het achterwege enige nuance eraan toe te voegen.
Als ex-cliënt, die mede door het Espreekuur en de literatuur uit de webshop, enorm veel inzichten heeft opgedaan en vragen aan zichzelf heeft gesteld, duikt nu de vraag op: hoe wenselijk is het dat deze groep aankomende hulpverleners de GGZ ziet als iets wat niet functioneert?
Het inhoudelijke antwoord op die vraag wil ik niet bespreken, maar dan wel; waarom zou je daar in hemelsnaam willen gaan werken als je eigen ervaringen bestonden uit een ware strafexpeditie? Niet zelden vielen er verhalen over mislukte behandelingen, botte therapeuten, minimaal toekomstperspectief. En nu wil je hen als collega’s, of erger, je leidinggevende?
Het voelde allemaal erg negatief
Ik bezocht herstelavonden, lotgenotengroepen, bijeenkomsten en het bleek een terugkerende tendens. Per toeval kwam ik in contact met mijn oude kliniek in het Amsterdamse AMC. Mijn gesprekspartner, al 18 jaar werkzaam als verpleegkundige, omschreef het treffend: ‘voor sommige voelt hun werk als ervaringsdeskundige als een aanklacht tegen de GGZ.’
Overigens had zij mij uitgenodigd om op gesprek te komen om ervaringsdeskundigheid een forse impuls te gaan geven op de afdeling. Iemand die zeer lovend was over de discipline ervaringsdeskundigheid. Tot zover mijn ervaringen en opvatting.
Neem het werk niet te licht!
Als de groep (aankomende) ervaringsdeskundigen kritisch en vruchtbaar naar hun toekomst willen kijken. Dan zouden ze mijn inziens moeten stoppen met het zwaaien met documenten die de urgentie van hun bestaan benadrukt. Dat valt, bijvoorbeeld op deze website, uitvoerig te lezen. Ervaringsdeskundigheid wordt in mijn ogen te vaak gezien als een laagdrempelige stap naar betaald werk, simpelweg omdat je een deel van de gevraagde bagage al in je rugzak hebt zitten.
Jules Tielens maakt een fantastische podcast over psychiatrie en ik ging aan op zijn woorden: ‘een dagbestedingsindicatie kent vaak een hoog jostigehalte.’ Hij had advocaten en register accountants Mandela’s zien kleuren. Ik denk dat we op dit moment honderd goede ervaringsdeskundigen in ons land hebben (kennis van de koude grond!) terwijl duizenden mensen dit werk doen.
Ervaringsdeskundigheid is echt werk
Ik hoorde verhalen van mijn docenten waarbij haar collega’s niet op kwamen dagen ‘omdat het weer zo’n dag was’. Daar kun je natuurlijk geen organisatie op bouwen. Laat staan je committeren aan cliënten met complexe vraagstukken.
Ik denk dat, als wie die discussie van het nut en de essentie van ervaringsdeskundigheid achter ons willen laten, álle ervaringsdeskundigen hard aan de slag moeten. En een oprechte verdieping bij zichzelf gaan vinden waar hun vak nu werkelijk over gaat. Niemand zit naar mijn idee te wachten op een man of vrouw die de woede van de cliënt aanmoedigt over een falend systeem.
Wat mij het meest stoort – schiet vooral niet in de lach – bij een grote groep ervaringsdeskundigen van vandaag de dag: hun kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid, in ieder geval van wat ik in omgeving heb gezien, legitimeert om slecht met pittige kritiek om te gaan; het om kunnen gaan met een arbeidsritme, waarbij bij vlagen slecht aan voldaan wordt. ‘Ik ben tenslotte kwetsbaar.’ Mijn nekharen gaan er van overeind staan.
Flink aan de bak!
Hij zei dat hij na zijn eerste en enige depressie ongekend hard aan het werk is gegaan. Dat geeft hij zijn cliënten ook mee. Een depressie is niet A) antidepressiva en B) wachten tot het beter gaat. Zijn letterlijke woorden waren: je zult flink aan de bak moeten. Dat geldt voor iedereen met een psychose, stoornis of wat dan ook. Mits je geestelijke toestand dit uiteraard toe laat want iemand in een blijvende psychose hoef je daar niet op aan te spreken.
Het lijkt mij hoog tijd dat ervaringsdeskundigheid als een complex, maar mooi vak benaderd gaat worden. En om dat te bewerkstelligen zullen de huidige – en aankomende – ervaringsdeskundigen in hun organisaties daar de eerste stap in moeten gaan zetten.
Ps: Het doel van dit betoog is om een inhoudelijke discussie te laten ontstaan, met name onder cliënten en ervaringsdeskundigen. Het doel is niet om te melden dat tachtig procent van de ervaringsdeskundigen slecht zijn of hun vak niet begrijpen.
Meer lezen over Innovatie binnen ervaringsdeskundigheid?
- Heleen Wadman over ervaringsdeskundigheid en InBegrepen
- Van patiënt naar ervaringswerker
- Zijn er psychiaters of psychologen in de ggz met ervaringsdeskundigheid?
- Ervaringsdeskundigheid – Kenniscentrum Phrenos
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de hoofdstukken van PsychoseNet al?
De professionals van PsychoseNet schreven deze hoofdstukken met betrouwbare, hoopgevende informatie.
Geef een reactie