“It’s the relationship, stupid!” schrijft Psychiater Jim van Os. “Want psychisch lijden isoleert. Maar herstel begint juist bij verbinding”.
De sleutel tot verandering
In de wereld van de psychologie en psychiatrie vliegen de paradigma’s en theorieën je om de oren. Maar als we één ding met zekerheid kunnen zeggen, één conclusie die keihard uit honderden wetenschappelijke onderzoeken naar voren springt, dan is het dit: als je psychisch lijdt, is de belangrijkste factor die je kan helpen – een ander mens.”
Ja, echt. Niet de nieuwste medicatie. Niet de ingewikkeldste psychotherapeutische methode. Maar simpelweg de aanwezigheid van een ander die werkelijk contact maakt. En dat is fascinerend, want het roept de vraag op: hoe kan het dat een ander mens zo’n verschil maakt in iets dat vaak zo ongrijpbaar lijkt?
Psychiatrie: pre-wetenschap of niet?
De psychologie en psychiatrie staan geregeld ter discussie. Zijn het wel ‘echte’ wetenschappen? Volgens de beroemde wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn bevinden deze disciplines zich misschien nog in een “pre-wetenschappelijke” fase. Want eerlijk is eerlijk: we begrijpen bewustzijn niet echt, laat staan de aard van psychisch lijden. Maar wat we wél weten – dankzij talloze randomized controlled trials – is dat psychisch lijden kan veranderen. En de sleutel tot die verandering? Een ander mens.
Hoe werkt dat dan?
Een ander mens kan in contact treden met degene die lijdt. En dat contact is een krachtig instrument. Waarom? Omdat het lijden in dat contact een beetje “over kan gaan” naar de hulpverlener. Via wat we “presentie” noemen, kan de ander ruimte bieden om het lijden te delen, woorden te geven, en grip te krijgen op dat wat overweldigend voelt.
Want dat is vaak het probleem bij psychisch lijden: het is machtig, groot, en allesoverheersend. Het dwingt je in een hoek waar je het idee krijgt dat je geen controle meer hebt. Maar zodra je samen met iemand woorden vindt voor je angst, je stemmen, je doodswens of je zuchtigheid, kun je je er anders toe gaan verhouden. En met die nieuwe taal komt ruimte. Ruimte voor grip. Ruimte voor verandering.
Toekomst en perspectief
Het allerergste aan psychisch lijden? Dat de toekomst verdwijnt. Hopeloosheid slaat toe. Maar de geruststellende aanwezigheid van een ander mens kan iets van een toekomst terugbrengen. Een sprankje perspectief. Want als iemand je niet opgeeft – zelfs als jij jezelf hebt opgegeven – kan er iets veranderen.
Die ander kan je verleiden om te praten. Om te vertellen. Om te ontdekken waar het wringt, waar het pijn doet, en wat er anders moet. En daarmee ontstaat er een klein maar belangrijk begin van herstel.
Werken aan verandering
Psychisch lijden vraagt bijna altijd om verandering. Het is veranderwerk dat gedaan moet worden. En dat is precies waar een ander mens onmisbaar voor is. Samen ontdek je wat er nodig is. Misschien een nieuwe manier om naar jezelf te kijken. Of om je trauma’s te integreren. Misschien werk je aan je relaties, je lifestyle (die speelt vaak een enorme rol), of de manier waarop je zin en betekenis aan je leven geeft.
Wat het ook is: je hebt een ander nodig om nieuwe wegen te vinden. Iemand die naast je staat. Die je de ruimte geeft om te worstelen, maar je ook helpt om stappen te zetten, hoe klein ook.
Alles is relatie
De kern van deze boodschap? Alles is relatie. Psychisch lijden isoleert. Het breekt je los van anderen, van de toekomst, en vaak ook van jezelf. Maar herstel begint bij verbinding. Het is de ander die je kan helpen om de eerste stap te zetten, om weer grip te krijgen, om weer mens te worden.
Dus de volgende keer dat je je afvraagt wat écht werkt in de psychiatrie, denk dan aan de woorden: It’s the relationship, stupid.
Meer lezen van Jim van Os?
- Via deze link vind je alle bijdragen van Jim van Os.
Meer lezen over relaties en goede behandeling in de GGZ?
- GGZ Behandeling Nieuwe Stijl – wat heb je nodig? – Jim van Os
- GEM en de rol van eCommunities
- Een herstelgemeenschap buiten de GGZ. Da’s pas helend
- Website van de nieuwe GGZ – GEM
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
Geef een reactie