Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten antidepressiva, zoals SSRI, TCA en MAO-remmers. Lees hier meer over de werking en mogelijke bijwerkingen van antidepressiva soorten.
Soorten antidepressiva
• SSRI’s: selectieve serotonine heropname remmers
• SNRI’s: serotonine-norepinefrine heropname remmers
• MAO-remmers: mono-amino-oxidase-remmers
• TCA’s: tricyclische antidepressiva
Doel: Evenwicht serotonine en noradrenaline herstellen
Alle antidepressiva zijn er in theorie op gericht het evenwicht van serotonine en noradrenaline (ook wel norepinefrine genoemd) in de hersenen te herstellen.
Het verschil tussen de typen zit hem vooral in het werkingsmechanisme: de manier waarop ze dit evenwicht proberen te herstellen. Dat kan bijvoorbeeld door te voorkomen dat neurotransmitters te snel worden afgebroken (MAO-remmers), of door er voor te zorgen dat ze langer tussen de hersencellen actief blijven (SSRI’s).
Soorten antidepressiva
Welk middel werkt en voor wie is heel persoonlijk
Je kunt er nooit zeker van zijn welke bijwerkingen van invloed kunnen zijn op jou of hoe de medicatie voor jou gaan werken. Dit kan betekenen dat het eerste middel dat je krijgt aangeboden niet direct goed aansluit bij jou als persoon.
SSRI medicatie:
Selectieve serotonine heropname remmers
SSRI’s worden ingezet bij behandeling van depressieve stemmingsklachten, maar ook bij angst-, paniek- en dwangklachten.
Onderstaande medicaties zijn voorbeelden van de meest gebruikte SSRI medicaties.
Ze zijn geordend met hun werkzame stof, de merknaam staat tussen haakjes.
- fluoxetine (prozac)
- fluvoxamine (fevarin)
- paroxetine (seroxat)
- sertraline (zoloft)
- citalopram (cipramil)
- escitalopram (lexapro)
- venlafaxine (efexor)
Omdat SSRI medicatie over het algemeen de minste bijwerkingen opleveren zijn deze meestal eerste keus, gevolgd door een TCA. MAO-remmers worden in principe alleen toegepast als alle andere middelen niet effectief blijken te zijn.
SNRI medicatie
Serotonine-norepinefrine heropname remmers
SNRI lijk qua werking op SSRI medicatie. Ze worden gebruikt bij de behandeling van depressie en chronische pijn.
Onderstaande medicaties zijn voorbeelden van SNRI’s.
Ze zijn geordend met hun werkzame stof, de merknaam staat tussen haakjes.
- venlafaxine (efexor)
- duloxetine (cymbalta)
- reboxetine (edronax)
TCA medicatie
Tricyclische antidepressiva
TCA ’s worden ingezet bij de behandeling van depressie, paniek- en dwangklachten en migraine.
TCA ’s werken gemiddeld binnen twee tot vier weken en behoren tot de oudere generatie medicijnen. TCA ’s hebben hierdoor in het algemeen meer bijwerkingen dan ander type antidepressiva.
Onderstaande medicaties zijn voorbeelden van TCA ’s.
Ze zijn geordend met hun werkzame stof, de merknaam staat tussen haakjes.
- clomipramine (anafranil)
- desipramine (pertrofran)
- dosulepine (Prothiaden)
- doxepine (sinequan)
- imipramine (tofranil)
- maprotiline (ludiomil)
- amitriptyline (tryptizol)
- nortriptyline (nortrilen)
MAO-remmers
Mono-amino-oxidase-remmers
MAO-remmers behoren ook tot de oudere generatie medicijnen. Ze worden niet vaak voorgeschreven omdat ze gevaarlijke bijwerkingen kunnen opleveren in combinatie met bepaalde voedingsproducten en andere medicatie.
Toch kunnen MAO-remmers voor sommige mensen wel heel effectief zijn, mits ze veilig worden ingenomen. Ze hebben een ander werkingsmechanisme dan SSRI’s en SNRI’s en kunnen hierdoor een uitkomst bieden als deze typen medicatie geen effect opleveren.
MAO-remmers worden gebruikt indien alle andere antidepressiva geen resultaat hebben opgeleverd, iemand zich strikt aan het bijbehorende dieet kan houden en geen andere antidepressiva tegelijkertijd gebruikt.
In Nederland worden de volgende twee middelen voorgeschreven:
- nardil (fenelzine )
- parnate (tranylcypromine)
Voedingsadviezen bij MAO-remmers
Wie MAO-remmers slikt moet een dieet volgen en bepaalde voedingsmiddelen vermijden. Ook kunnen MAO-remmers in combinatie met een ander medicijn (waaronder SSRI’s, TCA’s en bepaalde pijnstillers) een levensgevaarlijke interactie opleveren.
MAO-remmers krijg je dus alleen voorgeschreven als je arts er zeker van is dat je je aan de bijkomende eet- en leefregels kunt houden.
MAO-remmers verhinderen de afbraak van tyramine, een stof die betrokken is bij de bloeddrukregulatie. Hierdoor kan een te hoge concentratie tyramine in het bloed ontstaan, waardoor de bloedvaten vernauwen en de bloeddruk stijgt.
Tyramine
Wanneer iemand die MAO-remmers gebruikt iets eet of drinkt dat van nature veel tyramine bevat, kan dit tot een bloeddrukstijging leiden. Een zeer snelle stijging van de bloeddruk kan een hersenbloeding veroorzaken en levensbedreigend zijn.
De belangrijkste symptomen van een veel te snelle bloeddrukstijging zijn: plotseling heftige hoofdpijn en hartkloppingen. Minder vaak gaat het ook gepaard met misselijkheid, braken, transpireren en nekstijfheid.
Tyraminebeperkt dieet
Om te voorkomen dat zo’n bloeddrukstijging ontstaat moet iemand die MAO-remmers gebruikt zich aan een ‘tyraminebeperkt dieet’ houden. Wanneer iemand zich hier goed aanhoudt is de kan op bloeddrukproblemen nihil.
Van nature komt tyramine veel voor in eitwitrijke producten zoals melk, yoghurt, boter, kaas, vlees, vis, eieren, gistproducten en gefermenteerde sojaproducten. Tyramine komt weinig voor in verse eiwitrijke producten, het zit vooral in producten die al langer gebruikt worden en gemakkelijk kunnen bederven.
Antidepressiva Keuzetool
Wist je dat je diverse antidepressiva en hun bijwerkingen met elkaar kunt vergelijken met onze handige antidepressiva Keuzetool?
Antidepressiva kunnen forse bijwerkingen geven
Dit verschilt per medicijn. Je kunt niet van tevoren voorspellen welk middel bij jou het beste zal werken, het is een kwestie van proberen.
Gelukkig zijn de bijwerkingen van de verschillende medicijnen wat beter te voorspellen. Met de antidepressiva Keuzetool van PsychoseNet kun je de bijwerkingen met elkaar vergelijken.
Heb je een vraag?
Onze experts beantwoorden jouw vraag in het online Spreekuur van PsychoseNet. Gratis en anoniem.
Ken je de mini-College’s van PsychoseNet al?
Bekijk ook de PsychoseNet college’s van Jim van Os over zorg en herstel, van depressie tot psychose.
