Samen Beslissen is een recht en keuze bij het afbouwen van antipsychotische medicatie. Op het online spreekuur krijgen we veel vragen van mensen die de dosis van hun antipsychotische medicatie willen verminderen of willen afbouwen. Soms krijgen ze dan te horen van de psychiater dat dit niet kan en dat de psychiater er niet aan mee wil werken.
Vragen die mensen dan stellen zijn: kan de psychiater dit weigeren? Moet ik dan iemand anders zoeken? Hoe zit dit voor de wet?
Stel je hebt kanker en je wil je medicatie stoppen
Stel dat iemand kanker heeft en hiervoor chemotherapie krijgt. De chemotherapie slaat goed aan maar de persoon zegt tegen zijn dokter dat hij toch de chemo wil stoppen omdat hij een voltooid leven ervaart en niet verder wil. Mag de dokter dan weigeren om de chemo af te bouwen? Het antwoord is: nee. Als de cliënt wilsbekwaam is moet de dokter meewerken aan het afbouwen van de chemotherapie en de cliënt zo goed mogelijk begeleiden in wat daarna gaat komen. Dit staat in de Wet inzake de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), waaraan alle artsen zich moeten houden.
Hoe zit het dan met antipsychotische medicatie?
Wanneer cliënten die antipsychotische medicatie gebruiken overwegen hun medicatie af te bouwen, zijn er veel vragen en zorgen. Is het veilig? Wat zijn de risico’s? Wat zijn de alternatieven? Een recente ontwikkeling in de Nederlandse gezondheidszorg versterkt het recht van de cliënt om actief deel te nemen aan beslissingen over hun eigen behandeling, een concept dat “samen beslissen” wordt genoemd.
“Samen beslissen”, wat is dat?
In januari 2020 is de WGBO aangescherpt. Het concept van ‘samen beslissen’ staat nu centraal. Hierbij worden de wensen, overwegingen en voorkeuren van de cliënt nadrukkelijk uitgevraagd en betrokken bij medische beslissingen. Het idee is dat cliënten, door actief betrokken te zijn bij hun eigen zorg, betere, geïnformeerde beslissingen kunnen nemen die meer in lijn zijn met hun eigen waarden en voorkeuren.
Wat betekent dit voor cliënten die antipsychotische medicatie gebruiken?
Als een cliënt stabiel is en wilsbekwaam, dan kan de psychiater de wens om medicatie af te bouwen niet negeren. Zelfs als de psychiater bepaalde risico’s ziet, heeft de cliënt nog steeds het recht om een besluit te nemen over zijn of haar eigen lichaam en behandeling. De psychiater kan zijn of haar zorgen in het medische dossier opnemen, maar het besluitvormingsproces moet in samenwerking met de cliënt plaatsvinden.
“Samen beslissen”, de voordelen
Onderzoek heeft aangetoond dat cliënten die actief betrokken zijn bij hun zorg:
- Meer tevreden zijn met hun beslissingen
- Meer kennis hebben over hun aandoening en behandelopties
- En meer geneigd zijn zich aan hun behandeling te houden
- Bovendien ervaren zorgprofessionals, wanneer zij cliënten betrekken bij besluitvorming, meer voldoening in hun werk.
Ondersteuning in het proces
Er zijn diverse tools en hulpmiddelen ontwikkeld om zowel artsen als cliënten te helpen bij het ‘samen beslissen’-proces. Deze tools kunnen helpen om de opties duidelijk te maken, de risico’s en voordelen van verschillende behandelopties te bespreken en om de wensen en voorkeuren van de cliënt te identificeren. Deze tools zijn nodig, want nog niet alle psychiaters zijn op de hoogte van de wetgeving en de vrijheid die cliënten hebben om afbouwtrajecten aan te gaan, ook als dit risico’s met zich meebrengt.
In de filosofie van de herstelbeweging heet dit “the dignity of risk”. Het is de vrijheid om te experimenteren en hiervan te over de tijd te leren. Herstel is een kronkelig proces van vallen en opstaan. Een experiment kan falen maar dat wil niet zeggen dat de persoon er niet van kan leren.
“Samen beslissen”: Conclusie
Het afbouwen van antipsychotische medicatie is een belangrijke beslissing. Dankzij de aangescherpte WGBO hebben cliënten nu het duidelijke recht om actief betrokken te zijn bij deze beslissing. Psychiaters kunnen niet zonder meer weigeren omdat ze risico’s zien.
Als cliënt heb je het recht om vragen te stellen, je zorgen te uiten en actief deel te nemen aan beslissingen over je eigen gezondheid. Samenwerken met je zorgverlener betekent dat je een geïnformeerde keuze kunt maken die het beste bij jou past.
Afbeelding gemaakt door Jim mbv AI
Meer lezen over samen beslissen?
- Keuzehulp voor samen beslissen bij Psychose
- Als dan… Had ik maar… – over vastzitten in het verleden
- Medicatie afbouwen in de Psychiatrie, een probleem? – Jim van Os
Verder lezen over goede zorg en GGZ?
Onderstaande boeken zijn geschreven door hoogleraar Jim van Os. In deze eerlijke boeken lees je meer over psychose, trauma, de nieuwe GGZ, herstel en veel meer.
