Prof. dr. Ralph Kupka is emeritus Hoogleraar Psychiatrie (Bipolaire Stoornissen) bij het Amsterdam UMC / locatie VUmc. Hij is Vice-President of Education van de International Society for Bipolar Disorders (ISBD) en daarnaast bestuurslid van de Alliantie Kwaliteit GGZ (Akwa).
Ruim tien jaar geleden kreeg ik de diagnose Bipolair type I. Sindsdien heb ik opnames gehad, veel verschillende psychiaters gezien en verschillende antipsychotica gebruikt.
Momentel slik ik lithium, Depakine en Seroquel. Het liefst wil ik Depakine en Seroquel afbouwen.
Wat zijn uw ideeën over mijn medicatie en over eventueel afbouwen van de Depakine en Seroquel?
Beste N.,
Laat ik vooropstellen dat ik op afstand geen persoonlijk behandeladvies kan geven, en me dus moet beperken tot wat meer algemene opmerkingen over de behandelstrategieën met medicatie als er een bipolaire stemmingsstoornis is vastgesteld.
We maken altijd onderscheid tussen de acute behandeling van manie of depressie, en de onderhoudsbehandeling ter voorkoming van nieuwe episoden.
In de acute fase worden vaak combinaties van medicijnen gebruikt, soms in hogere doseringen, net naar gelang de ernst van het beeld. Als de manische of depressieve episode weer voorbij is (‘in remissie’) wordt de medicatie uit de acute fase nog enkele maanden voortgezet, soms in een iets lagere dosis (‘never change a winning team’).
Vervolgens wordt de behandeling geleidelijk bijgesteld naar een preventieve onderhoudsbehandeling, bij voorkeur met zo min mogelijk soorten medicatie. Elk medicijn moet voldoende hoog worden gedoseerd om effectief te zijn, maar tegelijk laag genoeg om geen al te hinderlijke bijwerkingen te geven. Je voelt al aan dat zo’n beleid enige tijd kost, er meestal één medicijn tegelijk wordt veranderd. Het effect van elke verandering moet zorgvuldig worden meegewogen bij de volgende stap.
Lithium is de eerste keuze als het gaat om preventieve onderhoudsbehandeling. Als nog nooit een behandeling met lithium zonder meer (‘monotherapie’) is geprobeerd, dan moet dat wel een keer gebeuren. Dat betekent dat de overige medicatie een voor een geleidelijk wordt afgebouwd en men beziet wat het effect daarvan is bij die bepaalde persoon.
Iedereen reageert immers weer anders op medicatie (en de afbouw daarvan). Geleidelijkheid en geduld zijn hier van belang. Ik kan me dus in jouw geval voorstellen dat men uiteindelijk uitkomt op alleen lithium, in een dosis die leidt tot een 12-uurs bloedspiegel tussen 0.6 en 0.8 mmol/l.
Als je meer wilt weten over medicatie (en andere aspecten van de behandeling), kijk dan eens in de Multidisciplinaire Richtlijn Bipolaire Stoornissen. Als je die wat al te technisch vindt, kun je ook in de zorgstandaard kijken of op www.thuisarts.nl.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt.
Vriendelijke groet,
Ralph Kupka
