Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim van Os,
Ik heb zelf last van een schizoaffectieve stoornis, CPTSS en anorexia.
Keer op keer als ik om hulp vraag, word ik gewezen op het voor mij bepaalde autonomie bevorderend beleid (ABB).
Ik ben wel benieuwd naar uw visie hierop, zeker wanneer er sprake is van een psychotische stoornis.
Hartelijk dank.
Hey J., wat een goede vraag stel je hier, en wat een avontuur zit je in zeg. Je vraagt je af wat ik denk over het autonomie bevorderend beleid (ABB) – en ik snap wel waarom je die vraag stelt, zeker als je te maken hebt met complexe diagnoses zoals psychosegevoeligheid (schizoaffectief), CPTSS, en anorexia. Laten we hier eens even induiken.
Autonomie bevorderend beleid, dat klinkt mooi natuurlijk, een beetje van die beleidswoorden die bedoeld zijn om te zeggen: “we willen dat je zelf de regie neemt over je behandeling en herstel.” En dat is op zich ook hartstikke belangrijk, want uiteindelijk is het jouw leven, jouw herstel en jouw eigen koers die je vaart. Maar (ja, er is altijd een maar) in de praktijk kan het soms voelen alsof die autonomie vooral betekent dat je het zelf moet uitzoeken, en dat er weinig steun is als je even vastloopt – zeker als je worstelt met zware dingen als psychotische kwetsbaarheid, trauma en een eetstoornis.
Bij psychosegevoeligheid is dat idee van autonomie een beetje dubbel. Aan de ene kant is het belangrijk om niet alles te willen controleren of overnemen – je wil dat mensen zichzelf terugvinden, zich empowered voelen. Aan de andere kant, als je midden in een psychotische crisis zit, dan is “autonomie” een beetje een abstract begrip. Want hoe autonoom kun je echt zijn als je realiteit een soort rollercoaster is waarin je nauwelijks grip hebt? En hetzelfde geldt voor CPTSS en anorexia; deze uitdagingen kunnen je gevoel van controle over jezelf en je keuzes flink ondermijnen.
Mijn visie is dat autonomie bevorderen belangrijk is, maar niet in de zin van “je moet alles zelf kunnen” – meer in de zin van: hoe kun jij zelf de regie krijgen over hoe je omgaat met je kwetsbaarheden? Het betekent soms ook accepteren dat hulp vragen en ontvangen óók een vorm van autonomie is. Het helpt om te kijken naar hoe je meer grip kunt krijgen op je eigen verhaal, maar wel met de juiste steun en begeleiding. Het kan zijn dat dat betekent dat je samen met je behandelaren onderzoekt hoe je een resourcegroep kunt vormen – een soort netwerk van mensen om je heen die je steunen in je herstel.
En als je te maken hebt met meerdere diagnoses, dan is het belangrijk om je behandeling holistisch aan te pakken. Lichaamsgerichte therapieën, trauma-gerelateerde oefeningen, of mindfulness kunnen helpen om je weer te verbinden met jezelf en je omgeving. Het hoeft niet allemaal binnen de traditionele kaders van de ggz te passen. En als het gaat om medicatie, wees kritisch. Zoek naar de minimale effectieve dosis die werkt voor jou en kijk of je een balans kunt vinden die niet je hele leven overneemt maar wel helpt waar nodig.
Als je voelt dat je vastloopt in het huidige beleid, wees dan niet bang om dit aan te kaarten bij je behandelaar. Soms hebben professionals ook de neiging om te leunen op de richtlijnen en het beleid, terwijl het er in de kern om gaat wat voor jóu werkt. En omdat je ook ervaring hebt met middelengebruik, is het belangrijk om hier aandacht aan te geven en te kijken hoe dit verweven is met je andere kwetsbaarheden. Alles is met elkaar verbonden, en juist door die connecties te onderzoeken, kun je misschien nieuwe wegen vinden.
Dus mijn advies zou zijn: zoek naar waar je jezelf kan empoweren, maar voel je niet bezwaard om aan te geven dat je meer steun nodig hebt als je je overspoeld voelt. Het is niet zwak om hulp te vragen – het is juist een kracht. En je autonomie kan ook zitten in het bepalen wanneer en hoe je die hulp wilt inzetten.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen.
Greetz Jim
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
