Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik ben gediagnosticeerd met schizofrenie, maar ik ervaar hallucinaties wanneer ik mijn ogen dicht heb of in donkere ruimtes ben. Ik zie dan gezichten van bekenden of andere bewegende beelden. Als ik me erop focus vervaagt het beeld heel snel.
Heeft dit een link met mijn psychosegevoeligheid?
Beste M.,
Dank voor je vraag! Dat je hallucinaties ziet met gesloten ogen of in donkere ruimtes, dat roept best wat interessante vragen op, toch? Wat je beschrijft – gezichten en beelden die opduiken in die stille, donkere momenten – heeft zeker een link met psychosegevoeligheid – maar bedenk dat wij mensen in de aard allemaal tot op zekere hoogte psychosegevoelig zijn. Maar laten we het eens wat ruimer bekijken, want er speelt vaak meer dan alleen die ene term “psychosegevoeligheid”.
Psychosegevoeligheid, zoals we dat liever noemen in plaats van schizofrenie, is eigenlijk gewoon het vermogen om betekenis aan dingen te geven, net als ieder ander, maar dan nét een beetje intenser of op een manier die soms onverwachte kanten opgaat. Je brein heeft dus een soort “openheid” voor beelden en associaties die niet altijd direct aan de werkelijkheid zijn gebonden, en dat kan onder bepaalde omstandigheden – zoals in het donker of met je ogen dicht – net iets makkelijker opkomen. In donkere ruimtes of als je je ogen sluit, vallen er ook veel externe prikkels weg, waardoor je brein ruimte krijgt om zijn eigen beelden te creëren. Het werkt als een soort “intern bioscoopje”, en omdat je hersenen niet afgeleid worden door de buitenwereld, kunnen die beelden sterker lijken.
Wat je beschrijft, lijkt ook op wat sommige mensen “hypnagoge beelden” noemen: beelden die spontaan opkomen als je bijvoorbeeld in een dromerige staat bent, bijna in slaap valt, of juist net wakker wordt. Bij psychosegevoeligheid kan dit wat intenser of levendiger zijn, vooral als je al bekend bent met visuele hallucinaties. Het is ook interessant dat het beeld vervaagt zodra je je erop focust – het lijkt erop dat deze beelden vooral opkomen in een soort “vrije stand” en zich weer terugtrekken als je ze bewust aandacht geeft.
Je ervaring kan te maken hebben met hoe Haldol werkt. Deze medicatie dempt prikkels, maar er zijn altijd dingen die “door de filter” kunnen glippen. Dat kunnen subtiele hallucinaties zijn, vooral in die stille, donkere momenten. Ook het langdurig gebruiken van antipsychotica kan het brein op andere manieren gevoeliger maken voor bepaalde ervaringen, iets waar de hersenen zich op aanpassen. Het zou kunnen helpen om samen met een zorgverlener te kijken naar de “minimale effectieve dosis” van Haldol die voor jou nog goed werkt, of om af en toe te bespreken of alles nog past bij je situatie.
Misschien kan het je helpen om er anders naar te kijken: door het niet per se te zien als iets dat je kwelt, maar als iets wat je kunt observeren zonder dat het je overneemt. Zo leer je die beelden te beschouwen als iets wat je brein “produceert” in die momenten, zonder dat ze direct iets zeggen over wie jij bent of wat er met je aan de hand is. Als je interesse hebt, kun je misschien baat hebben bij lichaamsgerichte therapieën of mindfulness, iets wat je kan helpen om die beelden en hallucinaties te “laten zijn” zonder dat je je erdoor laat meeslepen.
Als je nog meer inzichten wilt in psychosegevoeligheid en hoe anderen hiermee omgaan, kun je ook eens kijken bij Stichting Weerklank. Daar delen mensen ervaringen en manieren om deze beelden in je mentale ruimte te laten bestaan zonder dat ze de baas over je zijn.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je meer intensief contact wil, ga dan naar onze chat.
Greetz Jim
NB Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
