Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hallo,
Ik heb in 2009 en 2011 een psychose gehad, ik krijg daarom een behandeling met abilify maintenance 400mg.
Nu loop ik momenteel stage op een boekhoudafdeling van een onderneming. Bij eerdere tewerkstellingen na mijn psychoses kreeg ik steevast te horen dat ik te langzaam werkte. Zou dit trage tempo te wijten zijn aan de gevolgen van mijn psychoses of aan de medicatie of kan dit daar niet aan toe te schrijven zijn?
Beste R,
Maar heb je dit in de huidige stageplek ook te horen gekregen of zijn ze juist tevreden over je? Ik zou het eerst even checken. Voor het geval ze zeggen dat ze je wat aan de trage kant vinden het volgende:
Veel mensen merken, nadat ze een een of meer psychotische episoden hebben meegemaakt, dat dingen als concentratie, geheugen en snelheid van denken en doen wat minder zijn geworden. We vatten dit samen als ‘cognitieve klachten’.
Zowel de psychosegevoeligheid als de behandeling daarvan met medicatie zijn factoren die van invloed zijn op de cognitieve klachten.
Daarnaast is het zo dat met de leeftijd dingen als geheugen en concentratie sowieso wat minder worden – je cognitieve vermogen op je 40ste is niet meer dat wat je had toen je 16 was. Overigens is dat helemaal niet erg, want naarmate je ouder wordt ben je juist steeds beter in het begrijpen van dingen en het plaatsen van dingen in een bepaalde structuur. Met andere woorden: als je 16 bent heb je weliswaar een beter geheugen en ben je sneller, maar als je ouder bent compenseer je hiervoor met overzicht en wijsheid.
Hoeveel van de cognitieve klachten precies door de psychosegevoeligheid komt en hoeveel door de medicatie, verschilt van persoon tot persoon. Heb je bijvoorbeeld gemerkt dat je minder traag bent als de dosis lager is of de perioden tussen de injecties langer? Heb je in het verleden andere medicatie gehad waarbij je minder traag was? Heb je het gevoel dat de medicatie je spieren stijver maakt en je bewegingen langzamer? Dan heb je misschien last van zogenaamde extrapyramidale verschijnselen door de medicatie zoals je ook bij de ziekte van Parkinson ziet. Ook dit kan bijdragen aan de traagheid.
Misschien kun je met je behandelaar kijken hoe je veilig kunt experimenteren met de medicatie om te kijken of je er minder traag van wordt. Ook is het goed om met je behandelaar af te spreken om een eerste neuropsychologisch onderzoek te doen (met specifieke vraagstelling rond de traagheid) zodat je ‘baseline’ hebt om te kijken of die in de toekomst beter dan wel slechter wordt als je gaat experimenteren.
Als je traagheid door de psychosegevoeligheid zelf komt is het niet zo dat dit altijd hoeft te blijven. Onder invloed van werk, sociale interactie, gezonde voeding, regelmaat en voldoende slaap kan dit verbeteren over de jaren. Maar verwacht niet dat het wordt zoals toen je 16 of 25 was – dat geldt voor geen enkel mens…
Succes!
Jim
