Machteld Marcelis is psychiater en hoogleraar Transdiagnostiek in de Psychiatrie, bij de Vakgroep Psychiatrie & Neuropsychologie van de Universiteit Maastricht. Tevens is zij werkzaam bij GGzE.
Ik heb een vraag over benzodiazepinen. Ik lees dat bij slaapproblemen het effect na twee weken minimaal is, maar er al wel verslaving optreedt. Ook lees ik dat benzo’s ingezet worden bij chronische angst en onrust.
Als het effect na twee weken minder wordt, waarom zou je het dan gedurende langere tijd voorschrijven?
Beste H.,
Dat klopt, bij benzodiazepinen ontstaat vaak al tussen de 2-4 weken dit effect van tolerantie, waarbij dezelfde dosering minder effect geeft, waardoor het verslaving in de hand kan werken (geleidelijk steeds meer gaan gebruiken om hetzelfde effect te sorteren). Dit geldt voor de meeste mensen, hoewel er altijd (kleine) individuele verschillen zijn, ook in het gebruik (dosis/frequentie), die de mate waarin dit gebeurt enigszins kunnen beïnvloeden.
Waarom gebruiken sommige mensen het dan toch door en wordt het toch voorgeschreven? Mooie vraag! Daar zijn verschillende redenen voor. Mensen willen vaak toch doorgaan, omdat ze bang zijn voor terugkeer van hun klachten (zoals hevige angst of onrust) en omdat er gewenning is, zowel psychologisch als lichamelijk. Hierdoor is het in de beleving veiliger om door te gaan, je voelt je op korte termijn immers beter zonder angst/onrust (en dit kan ook een placebo-effect zijn). Bovendien treden er dan geen ontwenningsverschijnselen op (geen trillen, slecht slapen, angst etc). Als artsen dan niet voldoende uitleg geven hierover (wat ook voorkomt), komen mensen al snel in die tweestrijd terecht van het gevoel hebben dat het je helpt, en tegelijkertijd de vrees voor wat er gebeurt als je stopt.
Dus het klopt helemaal dat, vanuit medisch perspectief, het niet logisch is om benzodiazepinen langdurig voor te schrijven. Het dient voor de tijdelijkheid, voor symptoombestrijding op de korte termijn, wat soms een heel duidelijk doel kan zijn. Op de lange termijn zijn er in het algemeen meer nadelen dan voordelen.
Hartelijke groet,
Machteld
