Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Hoe kijk jij aan tegen bibliotherapie? Dus het inzetten van specifieke boeken (zowel fictie als non-fictie) in bepaalde situaties?
Ik heb het gevoel dat ik bij “goede” boeken beter kan spiegelen en reflecteren. Hebben meer mensen dit?
Met vriendelijke groet.
Hey A., dank voor je vraag!
Bibliotherapie — mooie term hè? Alsof je met een stapel boeken onder je arm ineens de diepste lagen van je psyche kunt ontleden en transformeren. Maar eigenlijk is het best logisch: boeken kunnen als een soort mentale spiegel werken, waarin je niet alleen jezelf tegenkomt, maar ook onverwachte nieuwe perspectieven. En ja, veel mensen ervaren dit.
Fictie en non-fictie kunnen een soort innerlijke dialoog op gang brengen. Een goed boek kan net die woorden geven aan wat je zelf nog niet kon verwoorden. Het kan troostend zijn, bevestigend, confronterend, maar ook richtinggevend. In de psychologie wordt bibliotherapie soms doelgericht ingezet, bijvoorbeeld bij rouw, trauma of depressie. Niet om het lijden “op te lossen” (was het maar zo simpel), maar om het lijden anders te leren dragen, er een andere verhouding mee aan te gaan. En dat lijkt precies te zijn wat jij ervaart: dat spiegelen en reflecteren.
Het is ook interessant dat je benoemt dat het bij “goede” boeken gebeurt. Dat suggereert dat het niet alleen gaat om wat er in een boek staat, maar ook hoe het aansluit bij jouw innerlijke proces. Sommige boeken raken je op precies het juiste moment, terwijl je er een paar jaar eerder of later niets mee zou hebben.
Misschien helpt het om boeken ook te zien als een soort gesprekspartners. Sommige nodigen uit tot verstilling en introspectie, andere dagen je uit of geven een nieuw raamwerk om dingen in te plaatsen. En soms is het simpelweg fijn om je even volledig te verliezen in een goed verhaal, zonder dat je er iets mee hoeft.
Hope this helps, en als je ooit een lijstje met boeken hebt die jou geraakt hebben, zou ik het leuk vinden om die te horen. Wie weet kunnen anderen er ook weer iets aan hebben.
Groet,
Jim
