Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Dag Jim,
Bij langdurig medicatiegebruik, zoals antidepressiva, lees ik in de bijsluiter dat je arts je regelmatig moet controleren op je gezondheid.
Is dat de huisarts of je voorschrijver (psychiater in mijn geval)?
En welke medische onderzoeken zouden dat dan zijn, en hoe vaak?
Met vriendelijke groet.
Hey A.,
Goede vraag!
Het is belangrijk om regelmatig gecontroleerd te worden wanneer je langdurig antidepressiva of andere psychotrope medicatie gebruikt. Volgens de richtlijnen ligt de verantwoordelijkheid voor deze controles bij de arts die de medicatie heeft voorgeschreven, wat in jouw geval de psychiater is. De huisarts kan echter ook een rol spelen in het monitoren van je algemene gezondheid en het uitvoeren of aanvragen van specifieke onderzoeken.
De psychiater, die de medicatie voorschrijft, is primair verantwoordelijk voor het monitoren van de effecten van de medicatie op je psychische gezondheid en eventuele bijwerkingen. Ook moet de psychiater alert zijn op het risico van ‘oppositional tolerance‘ wat kan maken dat je heftige onttrekkingsverschijnselen gaat ontwikkelen als je ooit gaat stoppen. De huisarts kan betrokken worden bij algemene gezondheidscontroles en kan bepaalde onderzoeken uitvoeren die relevant zijn voor je lichamelijke gezondheid. Het is essentieel dat beide zorgverleners goed samenwerken om je gezondheid optimaal te monitoren.
Tijdens het gebruik van antidepressiva zijn er verschillende medische onderzoeken en controles die regelmatig uitgevoerd moeten worden. Bloedonderzoek is belangrijk om je lever- en nierfunctie te controleren, omdat antidepressiva deze organen kunnen beïnvloeden. Daarnaast wordt je bloedbeeld gecontroleerd om eventuele bijwerkingen zoals bloedarmoede of een vermindering van witte bloedcellen uit te sluiten. Ook worden je bloedglucose- en lipidenwaarden gemeten, aangezien sommige antidepressiva het risico op diabetes en verhoogde cholesterolwaarden kunnen verhogen.
Een elektrocardiogram (ECG) kan nodig zijn, vooral bij het gebruik van tricyclische antidepressiva, omdat deze medicijnen hartproblemen kunnen veroorzaken. Dit onderzoek helpt om eventuele veranderingen in de hartfunctie vroegtijdig op te sporen. Verder is het belangrijk om je gewicht en metabole parameters regelmatig te controleren om gewichtstoename of metabool syndroom, wat kan worden veroorzaakt door bepaalde antidepressiva, te monitoren. Je bloeddruk moet ook regelmatig gecontroleerd worden, omdat antidepressiva zowel een verhogend als verlagend effect kunnen hebben, afhankelijk van het type medicatie.
Daarnaast zijn regelmatige psychiatrische evaluaties door je psychiater essentieel om de effectiviteit van de medicatie te beoordelen, veranderingen in de symptomen te monitoren en bijwerkingen te evalueren. Voor specifieke medicamenten, zoals antipsychotica, kan een oogonderzoek noodzakelijk zijn vanwege het verhoogde risico op bepaalde oogaandoeningen.
En het belangrijkste vergeet ik bijna; je moet regelmatig gezien worden om de vraag te beantwoorden: WANNEER KUN JE EVENTUEEL GAAN STOPPEN?
De frequentie van deze onderzoeken varieert afhankelijk van de specifieke medicatie, je persoonlijke gezondheidsgeschiedenis en eventuele bestaande gezondheidsproblemen. In de eerste maanden na het starten van de medicatie worden de controles vaker uitgevoerd, bijvoorbeeld elke 1-3 maanden. Wanneer je stabiel bent op de medicatie, kunnen de controles minder frequent zijn, bijvoorbeeld elke 6-12 maanden. Bij specifieke symptomen of bijwerkingen kunnen extra controles nodig zijn.
Het is belangrijk om deze zaken met je psychiater te bespreken en samen een duidelijk plan op te stellen voor regelmatige medische controles en monitoring. Informeer ook je huisarts over je medicatiegebruik en vraag hen om de relevante controles uit te voeren of te coördineren. Het bijhouden van een gezondheidslogboek kan je helpen om symptomen, bijwerkingen en resultaten van medische onderzoeken goed in kaart te brengen.
Hope this helps!
Greetz Jim
