Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Hallo Jim,
Werkt venlafaxine pas bij hoge doseringen als een SNRI? En vanaf welke dosering is het dan een SNRI?
Ik zou denken dat bij angstklachten je noradrenaline al best hoog is. Hoe kan het dan zo zijn dat een SNRI, die je noradrenaline nog hoger maakt, toch kan helpen?
Hartelijk dank!
Hey S.,
Venlafaxine in lage doseringen werkt inderdaad vooral als een SSRI. Pas vanaf ongeveer 150 mg begint het echt een SNRI-effect te krijgen, omdat het dan ook merkbaar invloed heeft op noradrenaline. Het is dus een beetje een kameleon: hoe hoger de dosis, hoe meer het profiel verschuift van puur serotonine naar een mix van serotonine én noradrenaline.
En dan je tweede vraag, want dat is een interessante. Bij angst is het inderdaad zo dat je noradrenaline vaak al een soort ‘hyperstaat’ heeft, alsof je lijf permanent in een lichte vecht-of-vlucht-modus zit. Dus het lijkt misschien gek dat een SNRI, die je noradrenaline verder beïnvloedt, toch kan helpen. Maar hier komt het: het effect van een SNRI is niet hetzelfde als een adrenaline-shot. Het reguleert eigenlijk de beschikbaarheid van noradrenaline in je zenuwstelsel, waardoor je brein beter leert omgaan met die signalen in plaats van er wild op te reageren. Het is alsof je een overgevoelig alarmsysteem niet uitzet, maar wat beter afstemt zodat het niet meer afgaat bij elk zacht geluidje.
Daar komt nog bij dat de invloed op serotonine in een SNRI altijd een belangrijke factor blijft. En serotonine helpt ook indirect om die stressreactie wat te dempen. Dus het is een soort samenspel tussen die twee systemen, waarbij je zenuwstelsel langzaam weer leert dat niet elke prikkel een reden is om in de paniekstand te schieten.
Maar eerlijk gezegd is medicatie maar één stuk van de puzzel. Bij angst draait het vooral om hoe je je brein traint om de angst aan te kijken en er anders mee om te gaan. Medicatie kan een hulpmiddel zijn om je genoeg ruimte te geven om dat leerproces aan te gaan, maar het is niet de enige weg. Dingen als lichaamsgerichte therapie, mindfulness, of exposure kunnen je ook helpen om die paniekreacties op een nieuwe manier te leren benaderen. Dat vraagt natuurlijk tijd en oefening, maar dat geeft uiteindelijk vaak een meer blijvend effect dan medicatie alleen.
Hope this helps, en kijk vooral verder op PsychoseNet voor meer relevante informatie.
Greetz Jim
