Is escitalopram beter dan mirtazapine bij angst en paniek?

Antwoord

Beste F.,

Als een antidepressivum, nadat je dat een tijdje hebt gebruikt, voor jou niet goed werkt dan is de vraag of je dat middel wel moet blijven gebruiken. Als dan de conclusie van jou en je behandelaar is dat het beter is om dat niet te blijven doen dan zijn er voor jou in ieder geval twee opties:

De eerste optie is om helemaal met de mirtazapine te stoppen en om te gaan zoeken naar andere manieren om iets te doen aan de klachten. Dat is een zoektocht waarvan je niet van tevoren kun weten wat het oplevert. De enige manier om hierachter te komen is om met die zoektocht te beginnen en de andere manieren te gaan uitproberen.

De tweede optie die je hebt is om te kijken of een overstap op een ander antidepressivum wel iets tegen je klachten gaat doen – wat je nu zelf voorstelt. Ook hiervoor geldt dat je niet van tevoren zeker kunt weten of dat ook echt zo zal zijn.

Wat je psycholoog zegt, dat escitalopram meer aangewezen is voor paniek en angst, is gebaseerd op onderzoeken aan GROEPEN patiënten die met elkaar worden vergeleken. Die onderzoeken suggereren dat escitalopram GEMIDDELD genomen misschien iets beter tegen angstklachten werkt dan mirtazapine. Het grote probleem waar jij en je behandelaar voor staan is echter dat jullie allebei niet weten en ook niet kunnen weten wat escitalopram VOOR JOU zal gaan doen, als je besluit om daarop over te stappen.

Verder is het zo dat uit alle onderzoeken die tot nog toe naar de effectiviteit van antidepressiva zijn gedaan, blijkt dat voor meer dan de helft van alle patiënten die opknappen nadat ze zo’n antidepressivum gingen gebruiken, niet opknapten door het middel zelf maar door iets anders. Waardoor dat dan kwam is lastig te bepalen, dat kan spontaan herstel zijn, het verloop van de tijd, meer of betere aandacht van de behandelaar, of wat we het placebo-effect noemen.

Wat we verder weten is dat slechts voor een minderheid van alle patiënten die antidepressiva gaan gebruiken, het antidepressivum ook echt iets tegen hun klachten doet, ook wanneer ze nadat ze dat antidepressivum gebruikten opknapten. Alleen als jij tot die laatste groep behoort waarvoor het antidepressivum echt werkt, heeft het voor jou zin om op escitalopram over te stappen.

Wat je nu zelf, in overleg met je behandelaar, kunt doen is een keuze hierover maken. Als de keuze dan is om van mirtazapine over te stappen op escitalopram, dan is mijn advies in ieder geval om dat te doen door gebruik te maken van een zogenaamde switchstrip, waarmee je die overstap in 28 dagen zo verantwoord mogelijk kunt maken.

Mocht je samen met je behandelaar besluiten om helemaal met je mirtazapine te stoppen om te gaan onderzoeken of er andere manieren zijn om jou te helpen, dan is het goed om te weten dat de verantwoorde manier om een medicijn zoals mirtazapine af te bouwen is om dat in een groot aantal kleine stappen te doen. Waarbij die stappen steeds kleiner worden naarmate de dosis lager wordt. Op deze manier krijgt je lichaam dan na iedere stap tijd om zich aan te passen aan de steeds wat lagere dosis.

Als je voldoende tijd neemt dan zul je op deze manier minder snel en hopelijk zelfs helemaal geen klachten krijgen terwijl je afbouwt. En als je toch klachten krijgt dan zal dat minder snel gaan en zullen je klachten niet meteen heel erg zijn, waardoor het makkelijker wordt om daar dan op tijd iets tegen te doen. Bijvoorbeeld door een tijdje op dezelfde dosis te blijven voor je langzamer verder gaat met afbouwen. Wat dan mogelijk ook een uitkomst zou kunnen zijn is het besluit om toch je mirtazapine te blijven gebruiken, mogelijk in een lagere dosering.

Omdat mensen sterk van elkaar kunnen verschillen in hoe ze op (veranderingen in) medicatie reageren, is het niet mogelijk om betrouwbaar te voorspellen hoe geleidelijk het afbouwen voor jou moet gaan. Daarom moet je daar, liefst in goed overleg met je behandelaar, zelf een inschatting over maken. Desgewenst kan hierover een advies op maat worden gevraagd (zie de info onder dit antwoord). Door een zo goed mogelijke inschatting te maken over hoe je gaat afbouwen en vervolgens het afbouwen goed te monitoren, zul je dan verantwoord en hopelijk zonder veel problemen je mirtazapine kunnen afbouwen.

Meer over verantwoord afbouwen kun je nalezen in de algemene uitleg hierover die je onder dit antwoord vindt. Dit antwoord en die uitleg kun je uiteraard aan je behandelaar laten lezen. Ik hoop dat je vraag hiermee beantwoord is en dat dit antwoord je zal helpen om samen met je behandelaar een goede beslissing te nemen over wat je verder gaat doen.

Met vriendelijke groet,

Peter

ALGEMENE UITLEG OVER VERANTWOORD AFBOUWEN IN DE PRAKTIJK
Als je medicatie gebruikt raakt je lichaam daaraan gewend. Over wat er dan in je lichaam allemaal kan gebeuren is best veel bekend maar nog lang niet genoeg om te kunnen voorspellen of en wanneer en hoe snel iemand onttrekkingsklachten zal krijgen, hoelang die dan zullen duren en hoe erg die dan zullen zijn.

Omdat je niet van tevoren precies kunt weten of de snelheid waarmee je gaat afbouwen voor jou goed is, moet je tijdens het afbouwen proberen om iedere dag bij te houden hoe goed dat voor jou gaat. Zolang het goed gaat kun je verder gaan met afbouwen volgens het schema dat was gekozen. Als je merkt dat je tijdens het afbouwen (onttrekkings)klachten begint te krijgen, dan is dat een teken dat het afbouwen voor jou te snel begint te gaan.

Wat je dan NIET moet doen is zomaar verder gaan met het verlagen van de dosis, omdat onttrekkingsklachten dan nog erger zullen worden. En dat wil je niet. Wat je WEL moet doen is contact opnemen met je behandelaar en bespreken of je bijvoorbeeld een tijdje op dezelfde dosis gaat blijven. We noemen dat stabiliseren. Stabiliseren doe je om je lichaam de tijd te geven om te wennen aan de dosis waarop je zat toen je klachten begon te krijgen. Onttrekkingsverschijnselen zullen hierdoor verminderen en hopelijk weer helemaal verdwijnen. Dat kan heel snel gaan. Als dat gebeurd is, dan kun je daarna als je je weer goed en sterk genoeg voelt verder gaan met afbouwen. Alleen moet je dat dan langzamer doen dan je eerder deed.

Als je op deze manier met je behandelaar goed kunt samenwerken dan heb je de minste kans op problemen en de grootste kans dat het afbouwen zal lukken. Als je daarvoor meer tijd nodig hebt, dan moet je die tijd ook nemen.

De beste manier om geleidelijk en verantwoord af te bouwen zoals hierboven bedoeld is, is om de dosis in een aantal kleine stapjes te verlagen waarbij ervoor gezorgd wordt dat die stapjes naar het einde toe steeds kleiner worden. In technische termen noemen we dat hyperbolisch afbouwen. Je kunt dit vergelijken met de manier waarop een kind van een glijbaan afgaat. In het begin gaat dat sneller maar door de curve van de glijbaan gaat dat naar het einde toe steeds langzamer. Dat zorgt ervoor dat het kind, ook al gaat dat in het begin heel snel, aan het eind toch zonder schok en heel gelukkig tot stilstand kan komen. Bij afbouwen probeer je hetzelfde te bereiken. Waarbij je jezelf kunt helpen door tijdens het afbouwen goed op te letten hoe dat voor jou gaat zodat het afbouwschema op tijd kan worden aangepast als je merkt dat het voor jou te snel begint te gaan (dat wil zeggen als je door het afbouwen klachten krijgt).

Bij afbouwmedicatie zit altijd een zelfmonitoringformulier dat je één keer per dag moet invullen. Dat is niet moeilijk en het kost je niet veel tijd. Als je dat iedere dag doet dan kun je veel beter zien hoe het afbouwen voor jou gaat, en als je het ingevulde formulier aan je behandelaar laat zien dan kan hij of zij dat ook zien. Dat helpt jullie om samen goede beslissingen over jouw afbouw te nemen.

PERSOONLIJK ADVIES BIJ HET KIEZEN VAN EEN AFBOUWSCHEMA
Ook kunnen behandelaars bij de apotheker een persoonlijk advies vragen voor een afbouwschema voor een patiënt. Hoe dit moet, wordt uitgelegd op blz. 3 van het recept/bestelformulier voor taperingstrips.

Minister Kuipers van VWS heeft gevraagd om het bij NZa te melden als het niet vergoeden van afbouwmedicatie ervoor zorgt dat niet verantwoord kan worden afgebouwd.