Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Ik heb de diagnose schizofrenie gehad.
Nu heb ik met mijn familie gesproken en niemand in mijn familie heeft dit ooit gehad. Alleen mijn zusje heeft borderline en autisme.
Ik dacht altijd dat dit genetisch bepaald was. Hoe kan dat dat ik dit alleen maar heb ?
Kan ik DNA laten onderzoek doen om dit te bestuderen?
Dank voor je vraag!
Het zit zo: 80% van de mensen met een diagnose van schizofrenie heeft GEEN familielid met een dergelijke diagnose. Je bent dus geen uitzondering!
Maar nu komt het ingewikkelde: dat betekent NIET dat de gezonde familieleden van mensen met een diagnose van schizofrenie GEEN genetische kwetsbaarheid hebben.
Want iedereen, letterlijk ieder mens, heeft een zekere mate van genetische kwetsbaarheid voor schizofrenie. Wel heeft de ene persoon meer genetische kwetsbaarheid dan de ander.
Of iemand met een bepaalde hoeveelheid genetische kwetsbaarheid de ziekte ook daadwerkelijk krijgt hangt af van MEER dan genetica alleen – allerlei andere factoren spelen een rol, zoals omgevingsrisicofactoren (bv hersenschudding of trauma in de kindertijd, zwaar cannabisgebruik) en….toevalligheden in de hersenontwikkeling die de ene persoon wel heeft en de ander niet. Gewoon domme pech, zeg maar.
Ook kan dezelfde genetische kwetsbaarheid bij verschillende personen op verschillende manieren tot uiting komen: bij de ene persoon komt de genetische kwetsbaarheid naar voren als de diagnose schizofrenie, bij de ander in de vorm van de diagnose bipolaire stoornis en bij weer een ander in de vorm van autisme/borderline (zoals je zus).
Genetisch onderzoek gaat je niet verder helpen, want het zal laten zien wat we al lang weten: dat ieder mens genetisch risico heeft op schizofrenie.
Met andere woorden: je kunt het het beste als volgt zien – ieder mens heeft psychische kwetsbaarheid die zich op vele verschillende manieren kan uiten (angst, depressie, psychose, autisme, etc). Waarom de één angst heeft, een volgende depressie en weer een ander psychose (schizofrenie) hangt af van VEEL meer dan genen alleen en kan niet per persoon precies worden uitgezocht.
In de praktijk is het vooral belangrijk om te kijken of er behandelconsequenties zijn. Als er bijvoorbeeld sprake was van vroegkinderlijk trauma is het belangrijk hier een vorm van psychotherapie voor te zoeken of EMDR. Als er sprake is van zwaar ps kun je hier iets aan proberen te doen. Je genen kun je niet veranderen – maar de invloed van de omgeving wel.
Hope this helps,
Jim
