Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Dag Jim,
De laatste weken ben ik zo ontzettend angstig dat ik bang ben voor mezelf. De angst is zo groot dat ik radeloos ben.
Ik heb veel therapie gehad, waaronder cognitieve gedragstherapie, en dat hielp allemaal ook niet. Ik kan zo niet leven, maar ik kan mezelf ook niks aandoen omdat ik er voor mijn zoontjes wil zijn. Ik ben eindelijk af van de benzo’s na een lange lijdensweg dus die wil ik niet meer nemen.
Ik heb geen hoop meer; wat kan ik nu doen?
Dank alvast!
Hey G., dank voor je vraag!
Jeetje… ik lees wat je schrijft, en het komt echt binnen. Die rauwe paniek, het opgesloten zitten in je lijf en hoofd, dat is zo heftig. En het eerste wat ik wil zeggen is: je bent niet gek, je bent niet raar, je bent in een staat van totale overbelasting. En ja, dat kan voelen alsof je het niet meer trekt, maar het feit dat je dit schrijft, en dat je je zoontjes erbij betrekt – dat zegt dat er ook nog iets in jou is wat niet helemaal is overgenomen door de angst. Iets in jou schrijft, vraagt, zoekt. En dát is belangrijk.
Wat je beschrijft lijkt op een soort angststorm van binnen, misschien wel deels door je zenuwstelsel dat door de afbouw en alle stressfactoren totaal uit balans is. En dan werkt cognitieve gedragstherapie (met lijstjes en gedachten uitdagen en weet-ik-veel-wat) gewoon niet meer. Dat is alsof je een vuur probeert te blussen met confetti. Dit is geen ‘denkprobleem’, dit is lijf, zenuwen, adrenaline, paniek en complete overdrive. Je moet dan niet nog meer gaan ‘snappen’ maar juist uit dat hoofd en iets met je lichaam doen. Niet om de angst weg te duwen, maar om een beetje ruimte te maken naast de golf die je overspoelt.
Wat zou je NU kunnen doen, midden in zo’n aanval? Ga eens op je handen zitten. Letterlijk. Handpalmen op de stoel, ga erop zitten. Of duw je voeten stevig in de grond en druk je rug tegen een muur. Hard. Of houd je polsen onder koud stromend water. Niet omdat het de angst ‘wegmaakt’, maar omdat het iets met je zenuwstelsel doet waardoor er een klein beetje lucht komt. Het is alsof je een soort noodrem aantrekt. Het voelt misschien belachelijk klein in verhouding tot die overweldigende angst, maar geloof me: het zijn deze minidingetjes die de boel kunnen keren als het randje dichtbij komt.
En dan, als de paniek iets is gezakt (al is het maar een kruimel): probeer je niet te richten op “hoe kom ik hier helemaal uit?” Want dat is te groot nu, dat werkt niet. Kijk of je het vandaag kunt opsplitsen in mini-stapjes. Eén ademhaling tegelijk. Eén slok thee. Eén klein geluidje buiten waar je even je aandacht op kunt richten. Zoals mensen zeggen tijdens een storm: niet de hele weg proberen te lopen, maar alleen naar de volgende boom.
Weet ook: je bent niet de enige die dit meemaakt. Wat jij voelt is zó herkenbaar voor mensen in benzodiazepine-onttrekking, of na trauma’s, of in burn-out, of met een overprikkeld zenuwstelsel. Je systeem is in alarmfase-rood. En het allerbelangrijkste nu is: blijf erbij. Niet in je eentje blijven worstelen. Bel een vriend of vriendin. Of bel de huisarts en zeg: ik heb NU iets nodig. Niet iets groots of magisch, maar gewoon menselijk contact en een check-in. Je hoeft niet “opgenomen te worden” of in een ggz-molen, maar je hebt wél mensen nodig die je nu even vasthouden, figuurlijk dan, totdat de storm weer iets gaat liggen.
Als je het echt niet meer trekt, bel dan een hulplijn. Gewoon iemand aan de lijn. Het is niet zwak, het is wijs. Je kunt altijd bellen met:
113 Zelfmoordpreventie: 0800-0113
Of je lokale huisartsenpost.
Ze zijn er niet alleen voor mensen die suïcidaal zijn, maar ook voor mensen die gewoon even écht niet meer weten wat ze met zichzelf aan moeten. En dat ben jij nu.
En weet je wat het paradoxale is? Dat je in deze duisternis tóch voelt dat je je zoontjes niet in de steek wilt laten. Dat is je anker. Dat is het stukje in jou dat sterker is dan de angst, hoe klein het nu ook voelt. Je hoeft alleen dat vuurtje een beetje brandend te houden. Je hoeft het niet groot te maken, je hoeft niet te genezen vandaag. Alleen dat vlammetje beschermen.
En misschien moet je voorlopig ook stoppen met therapieën die alleen maar in je hoofd blijven hangen. Zoek iets lichamelijks, of iets wat je zenuwstelsel helpt om überhaupt weer rust te vinden. Yoga, TRE, haptotherapie, of gewoon wandelen. En als dat nog niet lukt: op de grond gaan liggen met een deken en luisteren naar je ademhaling. Begin daar. En doe het met mildheid voor jezelf. Niet weer: “ik moet dit goed doen.” Nee, gewoon: “ik ben er nog.”
Je bent er nog, G. En je gaat hierdoorheen komen, al lijkt het nu onvoorstelbaar. Maar jij hoeft niet perfect te zijn nu. Je hoeft het alleen maar vol te houden. Eén uur. Eén middag. Eén nacht.
Morgen is er weer iets anders. Altijd.
Hope this helps en kijk vooral bij de info hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. En als je je ervaring wil delen of vragen hebt die je liever in gesprek stelt: je bent altijd welkom op de chat.
Greetz Jim
NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
