Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Geachte heer Van Os,
Ik heb veel last van obsessieve gedachten. Mijn hoofd staat nooit stil. Ik moet continu gevoelens uitzoeken, herhalen, eraan terugdenken, angstige gevoelens uit het verleden oproepen en zoeken hoe ik daar toen mee omging.
Is er een (natuurlijke) manier om het hoofd rustiger te krijgen?
Ik ben nu bijna de hele dag in een toestand van angst waar het voorheen af en toe een kleine paniekaanval was.
Dank u wel.
Hey E., dank voor je vraag!
Wat je beschrijft, klinkt echt ontzettend vermoeiend — het gevoel alsof je hoofd nooit uit kan staan, constant dat ‘zoeken’ naar verbanden en verklaringen. Het is alsof je brein op een loopband staat en je maar blijft rennen, terwijl je eigenlijk gewoon even wil zitten en ademhalen.
Het mooie is dat er wel manieren zijn om meer rust te vinden, zonder meteen naar zware middelen te grijpen. Vaak zijn obsessieve gedachten en dat eindeloze herkauwen van angst een soort ‘overdrive’ van je brein dat probeert alles te controleren. Maar controle is eigenlijk een illusie. Hoe harder we proberen alles onder controle te krijgen, hoe meer onze gedachten door elkaar beginnen te lopen, alsof we onszelf alleen maar verder vastdraaien in een knoop.
Een van de eerste stappen is erkennen dat je brein soms een beetje op hol slaat en dat dat oké is. Dat klinkt misschien gek, maar door je niet té veel te verzetten tegen die stroom van gedachten, kun je paradoxaal genoeg juist meer rust vinden. En daar komen dingen als mindfulness en ACT (Acceptance and Commitment Therapy) om de hoek kijken. Niet om je gedachten te stoppen — dat is bijna onmogelijk — maar om er anders mee om te gaan. In plaats van elke gedachte te willen beheersen of te willen ‘oplossen’, kun je leren ze gewoon te laten passeren, een beetje zoals wolken die voorbijdrijven.
Heb je weleens geprobeerd om te focussen op je ademhaling of op je lichaam, bijvoorbeeld via meditatie of mindfulness? Dit helpt om je aandacht te verleggen van die constante stroom gedachten naar het hier-en-nu. Er zijn veel simpele technieken die je kunnen helpen om die malende gedachten even te laten voor wat ze zijn, zoals een korte bodyscan of focussen op je ademhaling, zelfs maar een paar minuten per dag. Dit helpt om je aandacht even uit die gedachtenstroom te trekken en te verankeren in iets concreets — je lijf, je adem, het moment zelf.
Soms helpt het ook om je lichaam letterlijk te resetten met lichaamsgerichte therapieën. Heb je ooit gehoord van dingen zoals trauma-gerelateerde spanningsoefeningen (Tension Release Exercise, TRE)? Het lichaam kan namelijk spanningen vasthouden, en door bepaalde bewegingen en houdingen kun je die loslaten. Dit is vaak superhandig als je merkt dat je in je hoofd vastzit en die ‘reset-knop’ even niet kunt vinden.
Wat betreft medicatie en natuurlijke oplossingen, het is altijd belangrijk om voorzichtig te zijn met afhankelijkheid van medicatie. Veel mensen grijpen naar medicijnen voor rust, maar zoals je misschien al hebt ervaren, kan het een dunne lijn zijn tussen tijdelijke verlichting en het gevoel dat je niet meer zonder kunt. Als je nu medicatie gebruikt of denkt aan stoppen, raad ik je zeker aan om het rustig aan te doen met taperingstrips (bijvoorbeeld als je op iets als antidepressiva zit), om te voorkomen dat je in een lastigere situatie terechtkomt dan je al zit.
En je angstgevoelens? Dat is keihard werken. Maar het helpt echt om de angst niet te zien als iets wat je moet wegdrukken of vermijden. Het is belangrijk om te leren de angst recht in de ogen te kijken, stap voor stap, zonder meteen overweldigd te raken. In plaats van te proberen de angst volledig weg te krijgen, kun je leren er anders mee om te gaan, zodat de angst niet meer de baas is. En dat kan je echt een gevoel van empowerment geven.
Je bent zeker niet de enige die hiermee worstelt. Het is superbelangrijk om hulp te blijven zoeken en open te staan voor nieuwe manieren om die rust te vinden. Je hoofd hoeft niet altijd op ‘aan’ te staan, maar het kan wat tijd en oefening kosten om de volumeknop wat lager te zetten. Er is altijd hoop!
Hope this helps en kijk vooral even verder op PsychoseNet, want er zijn nog veel meer manieren om je weg naar rust te vinden.
Greetz Jim
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
