Antwoord
Beste T.,
Dank voor je verhaal. Bij angstgevoeligheid is er vaak angst voor de angst (ook wel anticipatie-angst genoemd) en/of paniekaanvallen. En mensen die sterke angst ervaren hebben vaak verschijnselen van derealisatie (afstand/vervreemding van de wereld om je heen, alsof je naar een film kijkt, een onwerkelijk/onecht gevoel) of depersonalisatie (afstand/vervreemding van jezelf, alsof je jezelf of je lichaam van afstand bekijkt, een onwerkelijk/onecht gevoel over jezelf). Cannabis, (overmatig) alcoholgebruik en/of stress kunnen bij mensen die wat hoger zitten in hun angstgevoeligheid makkelijker dit soort derealisatie-verschijnselen uitlokken.
Deze verschijnselen van derealisatie of depersonalisatie (wat in feite dissociatieve verschijnselen zijn), zijn dus niet een-op-een gerelateerd aan een verhoogd risico op psychose. Het zijn meestal tijdelijke, voorbijgaande, symptomen die kunnen optreden bij ernstige vermoeidheid, langdurige stress, middelengebruik, trauma, depressie of angst.
Bij mensen met psychosegevoeligheid kunnen het wel soms vroege verschijnselen zijn die voorafgaande aan een psychose optreden, maar je kunt het dus niet omdraaien. M.a.w. als je deze verschijnselen hebt, dat je dan bang moet zijn voor een psychose. De kans dat het bij een van de andere bovengenoemde situaties past is namelijk veel groter. In jouw situatie is er ook geen uiting van psychose zoals je duidelijk aangeeft: je ervaart geen hallucinaties of wanen.
Daarom hoop ik dat je de angst voor psychose wat los kunt laten. Er gaan gelukkig veel dingen goed in je leven zoals je aangeeft. Het is fijn voor jezelf en je naasten als je dat kunt laten indalen en daar ook van kunt genieten. Er zijn allerlei manieren om te leren omgaan met angstgevoeligheid. Dat kan beginnen met aanvaarden dat angst bij het leven hoort en in sommige perioden wat sterker is (niet alleen bij negatieve gebeurtenissen, maar ook bij positief-spannende dingen als een huis kopen). Een beetje de angst in de ogen durven kijken, zeg maar, en daar een soort berusting in kunnen vinden. Dan blijf je weg uit de vicieuze cirkel van angst voor de angst. Een gezonde leefstijl, wandelen, hardlopen/sporten, yoga, meditatie, ademhalingsoefeningen kunnen daar allemaal behulpzaam bij zijn.
Maar als dat onvoldoende voor je is en je dusdanig beïnvloed wordt door de angst dat je er sterk onder blijft lijden, schroom dan niet om daar professionele hulp voor te zoeken. Er zijn goede behandelingen voor angst/paniekgevoeligheid, zoals cognitieve gedragstherapie (leren begrijpen wat er gebeurt tijdens een paniekaanval en leren hoe je de angstgedachten kunt omzetten naar meer helpende gedachten: dit gaat over en er is geen direct gevaar), ademhalings-/ontspanningstechnieken om de lichamelijke angstbeleving te verminderen, of exposuretechnieken (waarbij je met een therapeut gaat oefenen met blootstelling aan bepaalde omgevingen of situaties waar je bang voor bent).
Tot slot is er medicatie (zoals een SSRI), waarmee angstsymptomen kunnen worden bestreden, maar waarmee je niet aan onderliggende factoren werkt en zelf minder grip krijgt op het patroon van angstontwikkeling en het verminderen daarvan. Voor sommige mensen die langdurig overspoeld worden door hun angsten en/of het niet goed onder controle krijgen via andere strategieën, kan dat een overweging zijn. Van belang is dat je samen met een zorgverlener, naaste(n) en/of ervaringsdeskundige(n) kunt onderzoeken wat het meest bij jou past en wat het meest helpend is.
Ik hoop dat je hier wat aan hebt.
Hartelijke groet,
Machteld
Beantwoord door: Machteld Marcelis op 23 maart 2025
