Antwoord
Beste I.,
Dat is een goede vraag die veel mensen bezighoudt, zowel mensen die zelf een bipolaire stoornis hebben als ook behandelaars en onderzoekers. Ik ben er ook al vele jaren over in gesprek met al deze mensen. Laat ik er het volgende over zeggen.
Stemmingsveranderingen (depressiviteit en manische ontremming) komen in vele gradaties voor. Op een bepaald moment kun je daarbij een grens overgaan dat het voor jou niet meer normaal is. Dat kun je zelf aanvoelen (meestal bij depressie) of kan door anderen die je goed kennen worden gezien (meestal bij manie). Dan kun je natuurlijk wachten tot dat weer overgaat, maar dat kan moeilijk te verdragen zijn. Spontaan herstel kan immers maanden duren. In die tijd kunnen er allerlei problemen ontstaan met je relaties, je werk, noem maar op. Dus wordt vaak gekozen om te behandelen met ondersteuning, psychotherapeutische gesprekken of medicatie (vaak alle drie).
Depressieve klachten kunnen goed met psychotherapie behandeld worden, als ze niet te erg zijn of er suïcidaliteit bij komt. Soms heeft een depressie zelfs psychotische kenmerken, zoals waanideeën. Bij een ernstige depressie (al dan niet bij een bipolaire stoornis) wordt geadviseerd om ook medicatie toe te passen.
Bij een lichte manische ontregeling (hypomanie) is medicatie vaak niet nodig, behalve als je er letterlijk van wakker ligt of veel hinder hebt van niet-stoppende gedachten die door je hoofd blijven razen. Een echte manie kan door het ontremde en soms roekeloze gedrag heel schadelijk zijn (maar dat merk je pas achteraf) en daarom wordt die eigenlijk altijd ook met medicijnen behandeld. In de acute fase is het doel van de behandeling om de symptomen onder controle te krijgen zodat iemand weer tot zichzelf komt en kan functioneren. Als het dan weer beter gaat, wordt die medicatie nog enkele maanden voortgezet om de emotionele toestand verder te stabiliseren.
Als klachten vaak terug blijken te komen kan ervoor gekozen worden om preventieve medicatie te gaan gebruiken zodat je ook op langere termijn beter beschermd bent. Welke medicatie voor welke persoon gaat werken (‘effectief is’) is niet op voorhand te voorspellen, en soms is het wat zoeken naar een passend middel. Voor deze behandeling bestaan richtlijnen, ook voor het medicatie onderdeel (‘farmacotherapie’). Kijk eens op www.ggzstandaarden.nl.
Medicijnen kunnen bijwerkingen geven, die soms goed te verdragen zijn, en soms erg hinderlijk zijn. Steeds zoeken we naar een optimale balans tussen het gewenste effect en ongewenste bijwerkingen. In een acute fase speelt dat iets minder een rol, omdat de klachten op dat moment zo ernstig zijn en er dus wel wat bijwerkingen op de koop toe genomen kunnen worden om snel verbetering te bereiken. Bij een onderhoudsbehandeling gaan eventuele bijwerkingen een grotere rol spelen. Dan zoek je samen met je behandelaar naar de laagste effectieve dosis, of als dat onvoldoende is naar een ander medicijn.
Bij langdurige behandeling en een stabiele stemming komt ook de vraag: ‘is medicatie nog nodig?’. Dat is best een ingewikkelde vraag die van persoon tot persoon zorgvuldig bekeken moet worden. Overigens zijn alle internationale richtlijnen voor bipolaire stemmingsstoornissen het er wel over eens dat medicatiegebruik zoals ik dat hier beschreven heb, nodig is om deze aandoening goed te behandelen. Dus ik weet niet waar je op doelt met dat er ‘in andere landen’ zonder medicatie zou worden behandeld. Lang verhaal, maar ik hoop dat jij er wat aan hebt.
Vriendelijke groet,
Ralph Kupka
Beantwoord door: Ralph Kupka op 30 november 2024
