Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste dokter Van Os,
Kan het jarenlange gebruik van antidepressiva de kans op een chronisch beloop van een depressie vergroten? Ik heb jarenlang venlafaxine geslikt in hoge doseringen, maar ben nu toch al 6 jaren depressief.
Met vriendelijke groet,
E.
Hey E.,
De vraag die je stelt is complex en heeft betrekking op een onderwerp dat nog steeds intensief wordt onderzocht in de wetenschap. Er is geen eenvoudig antwoord, omdat antidepressiva op verschillende manieren op het brein werken en ieder individu anders kan reageren.
Sommige studies suggereren dat langdurig gebruik van antidepressiva kan leiden tot wat bekend staat als ‘antidepressiva-geïnduceerde dysforie’ of ‘tardieve dysforie‘. Dit is een staat waarin het medicijn, na verloop van tijd, de symptomen die het oorspronkelijk hielp te verlichten, juist kan verergeren of kan laten terugkeren. De hypothese is dat de hersenen zich na verloop van tijd aanpassen aan de aanwezigheid van het medicijn, wat kan leiden tot veranderingen in de gevoeligheid van de hersenen voor de neurotransmitters die bij depressie betrokken zijn.
Toch is deze hypothese nog steeds controversieel en zeker niet algemeen aanvaard. De meerderheid van de wetenschappelijke literatuur stelt dat antidepressiva redelijk effectief kunnen zijn bij de behandeling van depressie op de lange termijn, en dat eventuele negatieve effecten van langdurig gebruik vaak opwegen tegen de negatieve impact van een onbehandelde depressie. Het stoppen van een antidepressivum kan ook leiden tot ontwennings- of discontinuatie-syndromen, die kunnen lijken op een terugval van depressie.
Het is goed om te vermelden dat het maken van veranderingen in het gebruik van medicatie altijd moet worden gedaan in overleg met een gekwalificeerde zorgverlener. Zij kunnen je helpen de risico’s en voordelen van verschillende behandelopties te begrijpen, op basis van je specifieke situatie en medische geschiedenis.
Het is belangrijk om je te realiseren dat antidepressiva slechts één aspect zijn van een uitgebreid behandelplan voor depressie, dat ook psychotherapie, levensstijlveranderingen, en sociale en existentiële benaderingen kan omvatten. Het is prachtig dat je proactief bent in het begrijpen van je eigen geestelijke gezondheid, en ik moedig je aan om deze gesprekken voort te zetten met je zorgverleners.
Hope this helps!
Jim
