Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Na het afbouwen van antipsychotica heb ik last gekregen van lichte dyskinesie in de vorm van een trekkende mond. Op sommige dagen heb ik er geen last van, en het is al veel minder dan in het begin.
Kan dit nog helemaal verdwijnen?
Vooralsnog is vitamine E voorgeschreven en is het afbouwen even gepauzeerd. Over 7 weken gaan we pipamperon volledig afbouwen.
Ik gebruik nu nog 40 mg pipamperon en 12.5 mg Abilify.
Hey M., dank voor je vraag!
Oké, dat is echt een goeie vraag die je stelt – en ik snap dat je je zorgen maakt over die lichte dyskinesie. Het is natuurlijk niet fijn als je ineens merkt dat je mond af en toe een beetje trekt. Maar gelukkig, en dat is het goede nieuws, kan dit soort bijwerkingen vaak nog afnemen of zelfs verdwijnen wanneer je aan het afbouwen bent. Dyskinesie is vaak een reactie op het blokkeren van dopamine, en na verloop van tijd kan je brein zich weer een beetje herstellen als die medicatie afgebouwd wordt. Maar dat kan soms wel even duren – het is dus een kwestie van geduld, en soms moet je dat vervelende trekken even uitzitten. Vitamine E wordt wel vaker gebruikt om dit soort symptomen te ondersteunen, dus dat is een goed startpunt.
Wat betreft het afbouwen van de medicatie, te gek dat je dit zorgvuldig doet, want bij antipsychotica zoals pipamperon en Abilify wil je echt voorzichtig zijn. Het afbouwen van deze medicaties kan namelijk tricky zijn. Het brein past zich aan door jarenlang die middelen te krijgen en reageert soms heftig als je stopt. Je kunt dingen krijgen zoals onttrekkingsverschijnselen of rebound-symptomen, waarbij oude klachten even terugkomen of nieuwe klachten ontstaan. Daarom is het ook verstandig dat je de afbouw hebt gepauzeerd. Soms heeft je brein gewoon even rust nodig voordat je weer verder kunt gaan.
Over het volledig afbouwen van pipamperon – je doet het megaverstandig om dit in kleine stapjes te doen. Misschien heb je al eens gehoord van taperingstrips? Deze strips maken het mogelijk om in minuscule stapjes af te bouwen, waardoor de kans op bijwerkingen of onttrekkingsklachten kleiner wordt. Ze worden niet altijd vergoed, maar het kan enorm helpen om de afbouw wat soepeler te laten verlopen. Mocht je er meer over willen weten, dan kan je altijd advies vragen via de Regenboogapotheek. Superhandig, want zij kunnen je huisarts helpen met het voorschrijven.
Wat ook belangrijk is, en dit hoor je misschien niet altijd: bij langdurig gebruik van medicatie kan je brein ‘oppositional tolerance’ ontwikkelen. Dat betekent dat je brein eigenlijk tegen het effect van de medicatie gaat werken. Daarom kan het ook zijn dat, als je in de toekomst weer medicatie nodig hebt, je lichaam er anders op reageert dan eerst – bizar, hè?! Het blijft daarom essentieel om echt goed naar je lichaam te blijven luisteren en met je behandelaar in gesprek te blijven over wat je voelt.
Als je last blijft houden van onttrekkingsklachten, kan een stabiele lifestyle ook helpen om je herstel te ondersteunen: gezonde voeding, genoeg slaap, beweging, en dingen zoals meditatie of yoga kunnen bijdragen aan hoe snel je je weer wat meer in balans voelt. Mocht je hierin geïnteresseerd zijn, check ook het boek van Marianne ter Mors. Het gaat specifiek over stoppen met medicatie, en hoewel het over antidepressiva gaat, zijn veel tips zeker ook voor antipsychotica nuttig.
Wat ik nog wil meegeven is dat, ongeacht de medicatie, het herstellen van psychisch lijden in grote mate gaat over weerbaarheid ontwikkelen. Je leert, ondanks alles, een nieuwe verhouding tot jezelf en je klachten te vinden. Dat is een proces waar je soms een steuntje in de rug bij nodig hebt. Misschien is het een idee om contact te zoeken met een ervaringsdeskundige? Zij hebben vaak een unieke blik en kunnen je goed coachen in het omgaan met die lastige momenten.
Super dat je al zo ver bent met afbouwen en blijf rustig doorgaan met kleine stapjes. Mocht je nog meer vragen hebben of twijfelen, de 33 tips voor het afbouwen van medicatie op PsychoseNet kunnen je ook verder helpen.
Stay strong, M.! En als je nog eens een vraag hebt, stel ‘m gerust. We zijn er voor je!
Greetz,
Jim
PS: Check ook eens de webinars over afbouwen: deel 1 en deel 2.
