Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik gebruik ongeveer 20 jaar lithium en olanzapine. Sinds enkele jaren heb ik progressief last van mijn linkerhand: stijfheid, krachtverlies en verminderde proprioceptie, waardoor ik moeite heb met pianospelen. Ook stuwing van mijn hand tijdens het wandelen.
Kunnen deze klachten veroorzaakt worden door lithiumgebruik?
Beste P.,
Ja, ik denk dat die klachten kunnen komen door de medicaties – als een uiting van de combinatie van extrapiramidale bijwerkingen, gewichtstoename en vochtophoping.
Een mogelijke bijwerking van olanzapine is extrapiramidale symptomen, dit zijn bewegingsstoornissen die doen denken aan symptomen van de ziekte van Parkinson. Ze kunnen zich uiten als stijfheid en krachtverlies, wat het vermogen van de patiënt om subtiele en complexe bewegingen uit te voeren, zoals pianospelen, kan belemmeren. Bovendien kan het proprioceptieve vermogen, dat het lichaam in staat stelt om de positie van de ledematen in de ruimte te voelen en te regelen, worden aangetast. Dit maakt het nog moeilijker om taken uit te voeren die fijne motoriek vereisen, zoals pianospelen.
Daarnaast is gewichtstoename een bekende bijwerking van zowel olanzapine als lithium. Dit kan het gevolg zijn van veranderingen in de stofwisseling en eetlust. Een aanzienlijke gewichtstoename kan fysieke ongemakken met zich meebrengen, zoals vermoeidheid, kortademigheid en verminderde fysieke prestaties, wat ook een impact kan hebben op het pianospelen.
Lithium kan bovendien leiden tot vochtophoping in het lichaam. Dit kan leiden tot oedeem, een zwelling veroorzaakt door overtollig vocht dat in de weefsels van het lichaam wordt vastgehouden. Als dit voorkomt in de handen of armen, kan dit leiden tot een verminderd gevoel, stijfheid of krampen, wat het pianospelen zou kunnen beïnvloeden.
Het enige wat een beetje atypisch is, is dat het uitsluitend je linkerhand betreft. Dit zou kunnen duiden op een lokaal probleem dat niets met de medicatie te maken heeft, of door de medicatie erger wordt gemaakt, zoals het carpale tunnel syndroom.
Het carpale tunnel syndroom (CTS) is een aandoening die ontstaat wanneer de middelste zenuw, die van de onderarm naar de hand loopt, bekneld raakt ter hoogte van de pols. Deze zenuw loopt door een structuur die de carpale tunnel wordt genoemd, die wordt gevormd door de polsbeenderen en een stevig bandje van bindweefsel, het ligamentum transversum.
De middelste zenuw is verantwoordelijk voor de sensatie in de duim, wijsvinger, middelvinger en een deel van de ringvinger. Ook stuurt deze zenuw signalen naar de spieren die helpen bij het buigen van de vingers. Als deze zenuw wordt samengedrukt, kunnen er verschillende symptomen optreden, zoals pijn in de hand en de pols, een tintelend of doof gevoel in de vingers en een zwak gevoel of verlies van kracht in de hand, vooral bij het knijpen of vasthouden van voorwerpen. Symptomen zijn vaak erger in de nacht.
Dus ik denk dat je dit alles met de huisarts of psychiater moet bespreken. Hij/zij kan je onderzoeken en kijken wat de meest waarschijnlijke oorzaak is.
Hope this helps,
Jim
