Machteld Marcelis is psychiater en hoogleraar Transdiagnostiek in de Psychiatrie, bij de Vakgroep Psychiatrie & Neuropsychologie van de Universiteit Maastricht. Tevens is zij werkzaam bij GGzE.
Hallo,
Mijn psychiater heeft mirtazapine voorgeschreven als slaapmedicament (bij depressieve klachten). Eerder gebruikte ik benzodiazepinen maar ik was bang voor het verslavende effect ervan. Ik probeer de mirtazapine zo min mogelijk te gebruiken, maar volgens mijn huisarts kan het helemaal geen kwaad.
Heeft mijn huisarts gelijk? Het blijft toch iets chemisch dat de hersenen beïnvloedt?
Hoe kan het dat mirtazapine zo slaapverwekkend werkt bij een lage dosering?
Dank u wel!
Beste B.,
Het klopt dat mirtazapine in lage dosering (7.5-15 mg) een sederend effect heeft. Meestal wordt het voorgeschreven als er sprake is van stemmingsgevoeligheid (depressieve of angstklachten) in combinatie met slaapproblemen, en dan wordt het op dagelijkse basis voorgeschreven.
Overigens kan mirtazapine bij hogere doseringen juist een activerend effect hebben, dus als een hogere dosering nodig is, kan het sederende effect wegvallen.
Als je mirtazapine als slaapmedicatie gebruikt op “zo nodige” basis en als dat één keer per week of minder is, dan leidt dat in algemene zin niet vaak tot problemen. Als je het vaker – bijvoorbeeld meerdere malen per week – inneemt en een aantal dagen achter elkaar waarbij je vervolgens plots weer stopt, dan is er kans op ontwenningsverschijnselen (waaronder slapeloosheid). Dus ik zou wel terughoudend zijn met hoog-frequent “zo nodig” gebruik.
Mirtazapine werkt langzamer dan klassieke slaapmedicatie, zoals benzodiazepinen. Niet iedereen ervaart dus een snel effect van mirtazapine, en het middel geeft daardoor ook meer kans op sufheid overdag. Sommige mensen hebben er echter wel baat bij, als ze het zo nu en dan gebruiken. Benzodiazepinen hebben als nadeel de afhankelijkheid bij langdurig (> 2 weken) gebruik. Een andere optie voor tijdelijke of “zo nodige” ondersteuning bij het slapen kan promethazine zijn. Maar denk ook aan leefstijlaanpassingen of andere niet-medicamenteuze strategieën om het slapen te bevorderen (slaaphygiëne, yoga, mindfulness, CGT gericht op slapeloosheid etc). Probeer er, samen met je zorgverlener, achter te komen wat voor jou het beste werkt.
Wat doet het in het brein? Mirtazapine in lage dosering werkt op bepaalde histamine- en serotoninereceptoren die onder andere betrokken zijn bij alertheid, waakzaamheid en mentale focus. Door blokkade van deze receptoren door mirtazapine en doordat ook de REM-slaap beïnvloed wordt (meer non-REM slaap), kan het medicijn voor kalmering, rust en een diepere, herstellende slaap zorgen.
Ik hoop dat je wat hebt aan deze informatie.
Hartelijke groet,
Machteld
