Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim,
Waarom worden mensen met het metabool syndroom niet behandeld met medicatie voor gewichtsverlies?
Als je moeilijk afvalt vanwege het gebruik van antipsychotica lijkt me dat wel een indicatie. Nu alleen als je er diabetes bij hebt…
Waar zou ik dit aan kunnen kaarten of een petitie starten?
Dank je wel.
Hey E., dank voor je vraag!
Dit is een goeie en ook actuele kwestie die je aansnijdt. Mensen met het metabool syndroom, vooral wanneer dat ontstaat of verergert door het gebruik van antipsychotica, worden inderdaad vaak over het hoofd gezien als het gaat om behandelopties zoals medicatie voor gewichtsverlies. Het lijkt soms alsof de focus vooral ligt op het vermijden van nog meer schade, terwijl er veel meer kan worden gedaan om actief te ondersteunen bij het verbeteren van de lichamelijke gezondheid.
Metabool syndroom is geen kleinigheidje. Gewichtstoename, verhoogde bloeddruk, insulineresistentie… Het zet je gezondheid flink onder druk. Antipsychotica, zoals Aktiprol, kunnen dit proces nog versterken. En ja, als daar diabetes bij komt kijken, is de impact op je dagelijks leven en gezondheid enorm. Je vraagt je terecht af waarom medicatie om af te vallen niet vaker wordt ingezet. Het is eigenlijk best logisch: als je door een medische behandeling aankomt, zou je ook medische ondersteuning mogen verwachten om dat weer recht te trekken.
Er zijn medicamenten zoals GLP1-agonisten (bijvoorbeeld semaglutide). Deze middelen helpen niet alleen met afvallen, maar kunnen ook een gunstig effect hebben op insulinegevoeligheid en de algehele stofwisseling. Toch worden ze vaak alleen ingezet bij mensen met obesitas of diabetes type 2, en de stap naar indicaties bij antipsychotica-geïnduceerde gewichtstoename wordt nog te weinig genomen. Het voelt soms alsof je eerst “ziek genoeg” moet zijn voordat er actie wordt ondernomen.
Als je dit probleem wilt aankaarten of ervoor wilt pleiten dat medicatie om af te vallen standaard onderdeel wordt van de zorg voor mensen die antipsychotica gebruiken en metabool syndroom ontwikkelen, kun je een paar dingen doen. Ten eerste kun je dit bespreken met je behandelend arts of psychiater. Misschien is er ruimte om iets aan te passen aan je huidige medicatie (bijvoorbeeld zoeken naar een antipsychoticum dat minder metabole bijwerkingen heeft) of om betere ondersteuning te krijgen voor je gewicht. Laat je arts ook eens kijken naar semaglutide, als dat nog niet besproken is. Dat middel wordt steeds vaker aanbevolen en kan echt een verschil maken.
Wil je het breder aanpakken? Dan kun je denken aan contact opnemen met patiëntenverenigingen of zelfs een petitie starten, zoals je al noemde. Je zou bijvoorbeeld kunnen samenwerken met de Vereniging Afbouwmedicatie of een organisatie zoals MIND, die vaker aandacht vragen voor dit soort complexe vraagstukken. Zij hebben vaak net wat meer invloed en een groter platform.
Daarnaast wil ik toch even de nadruk leggen op het belang van een gezonde lifestyle. Ik weet het, je hebt dit waarschijnlijk al duizend keer gehoord en het voelt vaak als een beetje een dooddoener. Maar echt, een goed voedingspatroon, regelmatige beweging, voldoende slaap en stressmanagement kunnen op de lange termijn meer impact hebben dan je misschien denkt. Er is zelfs behoorlijk wat wetenschappelijk bewijs dat bewuste lifestyle-aanpassingen metabole klachten kunnen verminderen, ook al gebruik je antipsychotica. Het is niet makkelijk – zeker niet als je worstelt met psychosegevoeligheid, stemmingsgevoeligheid en angstgevoeligheid – maar het kan wel.
Mocht je meer willen weten over medicatieafbouw, zoals hyperbolisch afbouwen als gewichtstoename een bijwerking is, check dan de 33 tips op PsychoseNet. En als je ondersteuning zoekt voor je huidige medicatiegebruik of afvalplannen, kijk dan eens of je huisarts of behandelend arts contact kan opnemen met de Regenboog Apotheek.
Dus kort gezegd: er zijn opties, en je hebt absoluut gelijk dat hier meer aandacht voor moet komen. Jij bent niet de enige die hiermee worstelt, en het is goed dat je je stem laat horen. Misschien ben jij wel degene die het balletje aan het rollen brengt.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen.
Greetz Jim
NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
