Goedendag,
Sinds een jaar gebruik ik een antidepressivum. Toen ik er vorig jaar mee startte had ik er vrij snel baat bij, ik knapte ervan op. Ik ben het door blijven slikken omdat ik al meerdere depressieve episodes heb gehad.
Nu ik in een periode zit met tegenslag en wat lastigheden, wandelt de depressie zo mijn leven weer in. Het voelt alsof het door de beschermende laag van de medicatie heen gaat (slecht slapen, piekeren, negatieve stemming, zware ochtenden…).
Werkt dat zo? En wat is dan raadzaam? Is het dan uitgewerkt, of is je lijf eraan gewend?
Ik hoor het graag!
Antwoord
Beste J.,
Het kan inderdaad voorkomen dat het effect van het antidepressivum plotseling verdwijnt of er niet meer lijkt te zijn. Dit kan verschillende oorzaken hebben.
Een vorm van “tolerantie”
Tachyphylaxis is een fenomeen waarbij een antidepressivum dat eerst goed werkte, ineens niet meer lijkt te werken. De symptomen van depressie komen dan terug. Het is echter nog vrij onduidelijk wat de precieze mechanismen zijn achter het plots verloren gaan van het gewenste effect van een antidepressivum.
Tachyphylaxis lijkt enerzijds op tolerantie, dat bijvoorbeeld bij medicijnen als benzodiazepinen voorkomt (waarbij je steeds meer van het medicijn nodig hebt om hetzelfde effect te bereiken), maar het heeft mogelijk een andere (biologische) achtergrond en werkingsmechanisme. Op basis hiervan wordt het onderscheiden van tolerantie.
Het is dan ook niet per definitie zo dat ophogen van de dosering helpt bij het fenomeen tachyphylaxis, maar dit kan wel in afstemming met de zorgverlener geprobeerd worden (mits de dosering het toelaat natuurlijk). Wat verder kan helpen is een wijziging naar een ander type medicijn en soms een toevoeging van een ander middel.
Toename depressieve klachten
Verder is het natuurlijk zo dat depressieve klachten ontstaan in een context, en afhankelijk van die context soms ook kunnen verergeren. Dan kan het lijken of de medicatie niet meer werkt, maar dat is dus niet zo.
Je beschrijft dat je in een periode zit met tegenslag en lastigheden. Wellicht zorgt dit ervoor dat jouw psychische conditie wat achteruit is gegaan en de depressieve gevoelens wat meer de overhand hebben gekregen. Een antidepressivum is nu eenmaal geen “fix” voor de onderliggende factoren en mechanismen die een depressie kunnen veroorzaken, het is vooral symptoombestrijding.
Het is altijd raadzaam om een toename van klachten te bespreken met je zorgverlener. Als de dosering (en eventuele bijwerkingen) het toelaten kan je samen met de arts overwegen om de dosis te verhogen.
Ook andere strategieën kunnen overwogen worden. Via allerlei vormen van psychotherapie en psychologische behandeling voor bijvoorbeeld trauma, dan wel lichaamsgerichte therapie kunnen mensen (anders) leren omgaan met de rol van contextuele factoren, gevoeligheden en denkpatronen die in samenhang met elkaar een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van depressieve gevoelens. Dergelijke niet-medicamenteuze behandelingen spelen dus meer in op ontstaansmechanismen, triggers en onderhoudende factoren. Ook een vorm van niet-medicamenteuze behandeling kan, naast of los van de medicatie, behulpzaam zijn bij het herstellen van een depressie.
Hopelijk heb je hier wat aan. Sterkte!
Hartelijke groet,
Machteld
Beantwoord door: Machteld Marcelis op 14 mei 2024
