Machteld Marcelis is psychiater en hoogleraar Transdiagnostiek in de Psychiatrie, bij de Vakgroep Psychiatrie & Neuropsychologie van de Universiteit Maastricht. Tevens is zij werkzaam bij GGzE.
Beste dokter Marcelis,
Meerdere keren in mijn leven ben ik depressief geweest. Ondanks diverse therapieën en verschillende medicijnen ben ik een aantal jaren geleden weer depressief geworden.
Hoe kan het dat de therapieën en medicijnen niet hebben geholpen in het voorkomen van een volgende episode?
Met vriendelijke groet.
Beste E.,
Ja, niet altijd leiden de behandelingen tot het gewenste resultaat. Er kan ook sprake zijn van onder- of overbehandeling. Van belang is dat dat goed geëvalueerd wordt, samen met jou.
Het ontstaan of terugkeren van een depressie heeft te maken met allerlei factoren, waarbij je zou kunnen zeggen dat weerbaarheid en beschermende factoren niet in balans zijn met de kwetsbaarheid en risicofactoren. Depressieve gevoelens die uit een disbalans ontstaan, kunnen geleidelijk minder fluctuerend worden (d.w.z. steeds minder afgewisseld met positieve gevoelens en momenten). De depressieve gemoedstoestand komt dan als het ware los te staan van wat er om je heen gebeurt of (eerder) gebeurd is. De vraag is dan: hoe kom je weer terug bij waar je vandaan komt, bij waar de balansverstoring mee is begonnen? Vaak zit de sleutel tot verandering in het (weer) kunnen betrekken van de contexten die daarin een rol hebben (gespeeld). Soms kan een context veranderd worden en soms kan deze een andere betekenis krijgen. In beide gevallen kan het psychisch lijden afnemen.
Bij weerbaarheid of beschermende factoren kun je denken aan: een gezonde en stabiele kijk op jezelf (jezelf niet verwaarlozen, maar ook niet teveel van jezelf verlangen/overmatig kritisch zijn), in verbinding staan met anderen, het hebben van steunfiguren, positieve ervaringen en voldoende ontspanning, gezonde leefstijl, lage stressgevoeligheid, veilige opgroei-, leef- en woonomstandigheden etc.
Bij kwetsbaarheden of risicofactoren kun je denken aan: een psychologische gevoeligheid zoals een instabiliteit in zelfbeeld die je hindert in contact met anderen, familiale belasting, hoge stressgevoeligheid, negatieve gebeurtenissen/tegenslagen of (chronische) stress, eenzaamheid, lichamelijke ziekte, ongezonde leefstijl, (jeugd)trauma, middelengebruik etc.
Aan de hand van dit soort factoren zou je – samen met jouw zorgverlener – kunnen uitpluizen waar (nog) werk aan de winkel is om langdurig herstel te bevorderen en op welke manier dat voor jou het beste kan.
Hopelijk heb je hier iets aan.
Hartelijke groet,
Machteld
