Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste Jim van Os,
Graag wil ik u drie vragen stellen:
Dank u wel alvast.
Hey M., dank voor je vraag!
Ik geef je antwoord maar vergeet niet dat “stoornissen” in de psychiatrie niet verwijzen naar echte objectieve ziektebeelden, maar meer naar clusters van symptomen die hulpverleners helpen om met elkaar te communiceren. In de praktijk loopt alles door alles heen en heeft iedereen zijn eigen profiel van klachten en verschijnselen. Psychisch lijden is heel complex en individueel….
Dat gezegd hebbende, langdurig leven in een overlevingsmechanisme kan zeker leiden tot dwangklachten en zelfs tot klachten die passen bij het concept “persoonlijkheidsstoornis”. Wanneer iemand voortdurend in een toestand van stress of angst verkeert, kan dit hun gedrag en denkpatronen beïnvloeden, wat uiteindelijk kan resulteren in dwangmatige handelingen als een manier om een gevoel van controle te behouden. Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van klachten die worden geschaard bij persoonlijkheidsstoornissen; de constante druk en spanning kunnen leiden tot blijvende veranderingen in iemands persoonlijkheid.
Het verschil tussen dwang en een persoonlijkheidsstoornis ligt vooral in de aard en de duur van de symptomen. Dwangklachten, of obsessief-compulsieve stoornis (OCD), worden gekenmerkt door terugkerende, ongewenste gedachten (obsessies) en/of repetitieve gedragingen (compulsies) die iemand uitvoert om de angst of het ongemak die door deze obsessies worden veroorzaakt, te verminderen. Het concept persoonlijkheidsstoornis daarentegen verwijst meer naar een langdurig en rigide patroon van gedachten, gevoelens en gedrag dat significant afwijkt van de verwachtingen van de cultuur van het individu, en leidt tot problemen in persoonlijke en sociale situaties.
De oorzaken van klachten die horen bij het begrip persoonlijkheidsstoornis zijn complex en kunnen variëren. Vaak is het een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Bijvoorbeeld trauma’s in de jeugd, zoals mishandeling of verwaarlozing, kunnen een rol spelen. Ook langdurige stress of het leven in een onstabiele of vijandige omgeving, kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van klachten die passen bij het begrip persoonlijkheidsstoornis. Het is vaak een samenspel van meerdere factoren die samen leiden tot de uiteindelijke “stoornis”.
Hope this helps!
Greetz Jim
