Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Ik heb een bipolaire stoornis en gebruik Seroquel, en bij een manie Haldol.
Is het zinvol om preventief Haldol te gebruiken in een lage dosering om een manie te voorkomen? Haldol werkt namelijk goed bij mij, maar ik ben dan ook bang dat het een depressie uitlokt.
Hey P., dank voor je vraag en je openheid!
Het klinkt alsof je goed bezig bent met het in kaart brengen van wat werkt voor jou, en dat is al de helft van de strijd. Maar je vraag over het preventief gebruiken van Haldol is een goeie en niet zo simpel te beantwoorden, dus ik zal proberen je wat meer inzicht te geven.
Allereerst: Haldol kan zeker effectief zijn bij het dempen van een manie, dat zie je vaak in de behandeling van bipolaire stemmingsgevoeligheid. Maar preventief gebruiken in een lage dosering brengt een paar belangrijke dingen met zich mee. Het kan inderdaad de kans op een manie verminderen, maar het risico is dat het tegelijkertijd je stemming te veel kan “dempen” en je in een depressieve stand terechtkomt. Het is een beetje alsof je probeert een wild paard te temmen, maar dan per ongeluk het hele weiland stillegt. Niet ideaal.
Wat ook meespeelt is dat langdurig gebruik van antipsychotica, zoals Haldol, bij sommige mensen bijwerkingen kan geven zoals bewegingsstoornissen of emotionele afvlakking. Daarnaast past je brein zich aan aan medicatie, wat betekent dat het effect van een lage dosering na verloop van tijd kan veranderen. Dit kan leiden tot wat ze noemen “oppositional tolerance“, waarbij je brein eigenlijk tegenwerkt wat de medicatie probeert te doen. En als je Haldol ooit weer zou willen afbouwen, kan dat lastig zijn, vooral als het lang is gebruikt.
Een andere route die je zou kunnen overwegen, is kijken of er andere manieren zijn om preventief een manie te voorkomen. Vaak draait het dan om een combinatie van medicatie en lifestyle-aanpassingen. Je Seroquel kan al een stabiele basis bieden, en het is de moeite waard om met je behandelaar te bespreken of die in combinatie met andere dingen (zoals mindfulness, lichaamsgerichte therapie of zingevingsoefeningen) genoeg preventie kan bieden.
Wat lifestyle betreft, is regelmaat heel belangrijk bij bipolaire stemmingsgevoeligheid. Denk aan vaste tijden voor slapen en opstaan, gezonde voeding, regelmatige beweging en het vermijden van triggers zoals stress en overmatig alcoholgebruik. Het klinkt misschien saai, maar deze dingen hebben echt een bewezen effect op het stabiliseren van je stemming.
Ook kun je denken aan iets als psycho-educatie of een leergroep via een herstelacademie. Dat helpt om je eigen signalen van een naderende manie beter te leren herkennen, zodat je er sneller op kunt anticiperen. Misschien kun je ook eens praten met een ervaringsdeskundige die zelf ervaring heeft met bipolaire stemmingsgevoeligheid. Die kunnen je vaak net wat andere inzichten geven, omdat ze weten hoe het voelt.
Als je toch overweegt om preventief Haldol te gebruiken, is het belangrijk om dit heel goed met je behandelaar te bespreken. Vraag naar de voor- en nadelen, hoe het gecombineerd kan worden met je huidige medicatie (Seroquel), en wat je opties zijn als je merkt dat je stemming te veel “naar beneden” gaat. Mocht je besluiten het te proberen, kijk dan ook naar de mogelijkheid om met de kleinste effectieve dosis te werken en plan regelmatige evaluaties in om te zien hoe je je erbij voelt. En weet dat als je ooit wilt afbouwen, er hulpmiddelen zijn zoals taperingstrips om dat op een veilige en geleidelijke manier te doen.
Het feit dat je al nadenkt over de lange termijn en over de balans tussen stabiliteit en kwaliteit van leven, laat zien dat je hier heel bewust mee bezig bent. Dat is supersterk. Uiteindelijk gaat het erom wat voor jóu werkt – een combinatie van zelfkennis, goede begeleiding en een beetje experimenteren binnen veilige kaders.
Hope this helps en kijk vooral bij de informatie hieronder, want er valt nog veel meer over te zeggen, kijken en lezen. Als je meer intensief contact wil, ga dan naar onze chat. En wie weet heb je ooit nog zin om jouw ervaring in een blog te zetten voor anderen die in hetzelfde schuitje zitten.
Greetz Jim
NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
