Hoe ernstig moet psychisch lijden zijn om aan te kunnen melden bij de levenseindekliniek?

Antwoord

Beste E.,

Dank voor je vraag. Je zit nogal klem zo te horen….

Laat me dit erover zeggen:

Het debat over euthanasie bij psychische aandoeningen is zeer gevoelig en complex. Het vereist zorgvuldige afweging tussen het respecteren van de autonomie van het individu, het waarborgen van de bescherming van kwetsbare mensen en het bevorderen van goede geestelijke gezondheidszorg en behandelingsopties.

Mensen met ondraaglijk psychisch lijden, zoals bij ernstige depressie, kunnen langdurig en intens lijden ervaren. Euthanasie kan in zo’n geval een optie zijn om een einde te maken aan dit lijden en de autonomie van het individu te respecteren. Het recht op zelfbeschikking en het kunnen bepalen over het eigen leven en de dood is een fundamenteel principe. Mensen met ernstige psychische aandoeningen moeten het recht hebben om te beslissen over hun eigen levenseinde, vooral als iemand met een psychische aandoening ondragelijk lijdt en niet op behandelingen en therapieën reageert. Euthanasie kan dan worden gezien als een laatste redmiddel wanneer alle andere behandelingsopties zijn uitgeput.

Maar er zijn ook argumenten die hier tegenin gaan:

Psychische aandoeningen kunnen complex zijn, maar er is altijd hoop op verbetering en herstel, vooral herstel van perspectief. Het argument is dat euthanasie te snel kan worden gezien als de enige (medische) oplossing, terwijl er nog mogelijkheden zijn voor (medische EN niet-medische) behandeling en verbetering van de toestand van de persoon. Hierbij is vooral gebrek aan ervaringsdeskundige benadering van herstel een factor. Veel mensen met psychisch lijden komen hier niet mee in aanraking en weten niet eens dat het bestaat. Vaak is de focus alleen op medisch herstel (herstel van symptomen) terwijl het ervaringsdeskundige leermodel uitgaat van weerbaarheidsbevordering en het lijden leren dragen (herstel van perspectief).

Als je blijft ‘hangen’ in het medisch model lijkt euthanasie een logische oplossing (de ultieme medische behandeling) maar als je erover nadenkt mag euthanasie niet het gevolg zijn van gebrek aan goede plekken waar het ervaringsdeskundige leermodel rond psychisch lijden wordt aangeboden. Hier wordt ook gekeken naar de belangrijke factor van zingeving. Mensen in de psychiatrie lijden vaak onder het gebrek aan zingeving in hun bestaan – hieraan werken wordt niet vaak gedaan in de ggz, het ligt meer op het vlak van het ervaringsdeskundige leermodel.

Ook sociale factoren spelen heel vaak een belangrijke rol bij de doodswens van mensen met een psychische aandoening. Hierbij gaat het vooral om eenzaamheid en gebrek aan verbinding. Ook hier geldt dat de juiste stappen om hier iets aan proberen te doen vaak niet zijn genomen.

Ook is er vaak een probleem met het vaststellen van de ‘onherstelbaarheid’ van een psychische aandoening. Er bestaat het risico dat mensen onder invloed van hun aandoening een verkeerde inschatting maken van hun toekomstperspectief en het potentieel voor herstel.

Verder zijn er voor sommigen diepgaande morele en ethische bezwaren tegen het actief beëindigen van een leven, ongeacht de omstandigheden. Ze stellen dat het menselijk leven intrinsieke waarde heeft en dat het beschermen ervan prioriteit moet hebben. Dit is dan ook de reden dat niet iedere arts euthanasie kan uitvoeren.

Kortom, het is complex en ik hoop dat ik je heb laten zien wat de lijnen van denken en de mogelijkheden zijn.

Sterkte E.,

Jim