Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Waarom wordt er niet eerder ingegrepen bij een psychose, en aan iemand in een psychose gevraagd of hij/zij medicijnen wil? Zeker omdat we weten dat deze mensen vaak zorg weigeren.
Hoe kan het dat het eerst zo vaak uit de hand moet lopen en politie meer hulpverlener lijkt te zijn? Ik snap dit werkelijk niet…
Hey M.!
Het is inderdaad een complexe en frustrerende kwestie dat er vaak niet eerder wordt ingegrepen bij een psychose, en dat mensen die in een psychotische toestand verkeren vaak zorg weigeren. Dit heeft te maken met een combinatie van juridische, medische en maatschappelijke factoren die allemaal bijdragen aan de moeilijkheid van vroegtijdige interventie.
Ten eerste zijn er de juridische beperkingen. Mensen hebben het recht om hun eigen medische beslissingen te nemen, inclusief het recht om behandeling te weigeren. Tenzij iemand als een direct gevaar voor zichzelf of anderen wordt beschouwd, is het moeilijk om hen gedwongen te behandelen. De criteria voor gedwongen opname zijn streng en vaak moet de situatie eerst escaleren voordat er ingegrepen kan worden.
Daarnaast spelen medische en psychologische factoren een belangrijke rol. Mensen in een psychotische episode hebben vaak een verminderd inzicht in hun eigen toestand, een verschijnsel dat bekendstaat als anosognosie. Dit betekent dat ze zich niet bewust zijn van hun ziekte en dus niet begrijpen waarom ze behandeling nodig hebben. Bovendien is het cruciaal om een vertrouwensrelatie op te bouwen tussen de patiënt en de hulpverlener, iets wat tijd kost en bijzonder uitdagend kan zijn tijdens een acute psychose.
Ook maatschappelijke en praktische overwegingen dragen bij aan de situatie. Er is vaak een gebrek aan directe middelen en capaciteit in de geestelijke gezondheidszorg om vroegtijdig en intensief in te grijpen. Dit omvat een tekort aan crisisdiensten, opvangmogelijkheden en psychiatrische bedden. In acute situaties, vooral buiten kantooruren, is de politie vaak de eerste die ter plaatse kan komen. Hoewel politieagenten steeds vaker worden getraind in het omgaan met mensen met een psychische crisis, zijn ze geen vervanging voor gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg.
Toch zijn er manieren om deze situatie te verbeteren. Meer middelen en faciliteiten voor geestelijke gezondheidszorg kunnen helpen om sneller en effectiever in te grijpen. Multidisciplinaire crisisinterventieteams, bestaande uit geestelijke gezondheidszorgprofessionals, politie en maatschappelijk werkers, kunnen effectiever reageren op crisissituaties. Ook is het belangrijk om meer ondersteuning te bieden aan familieleden en vrienden, die vaak als eersten merken dat iemand hulp nodig heeft. Door hen te begeleiden en te ondersteunen, kan het vroegtijdig signaleren en aanpakken van problemen worden verbeterd. Bovendien kan een aanpassing van de wetgeving rond gedwongen behandeling in sommige gevallen helpen om eerder in te grijpen bij mensen die duidelijk in een psychotische toestand verkeren maar niet het inzicht hebben om zelf hulp te zoeken.
Het blijft een complex probleem zonder eenvoudige oplossingen, maar door bewustzijn te creëren en verbeteringen door te voeren in de systemen van geestelijke gezondheidszorg en crisisinterventie, kan er hopelijk op tijd en effectief worden ingegrepen. Wij werken er in ieder geval hard aan in onze GEM-projecten.
Greetz Jim
