Hoe kan ik een psychose voorkomen?

Antwoord

Beste E.,

Fijn dat je weer bent opgeknapt van een tweede psychose. Ik kan je overwegingen goed begrijpen. Creativiteit, emoties, slaap, het zijn allemaal aspecten in het leven die bepalend zijn voor je welbevinden. Het is denk ik goed om in deze fase na je psychose ook met iemand die jou goed kent en die je vertrouwt hierover te praten (bijv. een naaste, zorgverlener). Met behulp van jouw eerdere ervaringen kan je er samen goed over nadenken wat jou zou kunnen helpen om een nieuwe psychose vroegtijdig te herkennen en af te wenden. Dit is voor iedereen anders namelijk.

Wat algemene tips:

Psychose voorkomen heeft vaak te maken met het herkennen van eerste signalen, persoonlijke waarschuwingstekens die bij jou een mogelijke psychose signaleren. Het gaat er daarbij ook om hoe je omgaat met de balans tussen kracht en kwetsbaarheid. Dat is een persoonlijk proces: welk ‘mentaal en lichamelijk onderhoud’ is er nodig om zoveel mogelijk in balans te blijven, hoe kan je ’triggers’ voorkomen, wat kan je (ver)dragen als er bijvoorbeeld meer stress is, en hoe kan je bij het optreden van eerste verschijnselen van psychose deze vervolgens ombuigen door goed voor jezelf te zorgen en jezelf bij te sturen op bepaalde terreinen. Met andere woorden: wat heb jij nodig om grip te houden bij vroege signalen van psychose? Wellicht is dat weleens aan bod gekomen in een training psycho-educatie of in een WRAP-training (Wellness Recovery Action Plan).

Fase 1: vroege signalen van psychose
Als je zelf (en de mensen in je omgeving) in de vroege fase van psychose de signalen goed kunt herkennen, dan is er vaak ook ruimte voor de eigen regie (je bent niet overspoeld door de psychotische ervaringen, ze zijn mild). De regie nemen kan gaan over: verbeteren van de slaap en letten op je dagstructuur, zorgen voor meer ontspanning, gezonde leefstijl, in contact blijven, met mensen praten en steun zoeken, eventueel de antipsychotische medicatie herstarten als je eerder al een psychose hebt gehad (anders niet), psychotherapie volgen gericht op patronen van angst, trauma, lage zelfwaardering, perfectionisme etc.
Als het inderdaad lukt om zelf bij te sturen (samen met naaste, zorgverlener) dan zullen de vroege symptomen van psychose verdwijnen en de psychose is dan afgewend.

Fase 2: opgaan in de psychose
Soms kan het zelf herkennen van de voortekenen niet (meer) zo goed lukken, of kan je in de aanloop naar psychose snel wat meer overspoeld raken en opgaan in ernstige psychotische symptomen waardoor zelf grip houden lastiger is. Dan is het vaak de omgeving (naasten) en de professionele hulp (via o.a. gesprekken, ondersteuning waar nodig, antipsychotische medicatie) die dit signaleren en monitoren. Probeer daarom om samen te blijven werken met de mensen in je omgeving en je zorgverlener. Zij kunnen je helpen bij het keren van de psychotische ontregeling en terugvinden van de balans.

Signaleringsplan als hulpmiddel:
In een persoonlijk signaleringsplan dat meestal samen met een naaste en een hulpverlener wordt opgesteld, kan je per ontwikkelfase (fase 1, fase 2 etc.) van de (vroege) psychose, aangeven hoe je de betreffende fase samen kunt herkennen en wie wat het beste kan doen.

Depressieve of manische symptomen kunnen, als ze ernstig zijn, samengaan met psychose, dus het is raadzaam om ook oog te houden voor deze gevoeligheden en deze mee op te nemen in het plan.

Bij het medicijn aripiprazol kan door het innemen in de avonduren de slaap verstoord worden, zoals jij zelf ook aangeeft. Mensen wordt daarom aangeraden om het in de ochtend in te nemen. Als dit het antipsychoticum is dat bij eventuele terugkeer van een psychose herstart zou moeten worden, dan kan je dat in het signaleringsplan opnemen (als een van de onderdelen zoals hierboven beschreven). Mocht het nodig zijn om weer een antipsychoticum op te starten (of de dosis te verhogen), dan heb je het plan daarvoor klaar liggen; dat geeft mensen vaak rust.

Hopelijk heb je hier wat aan.

Succes en groet,

Machteld