Jim van Os is een herstelgerichte psychiater, hoogleraar psychiatrische epidemiologie en Voorzitter Divisie Hersenen, UMC Utrecht. Hij werkt op het raakvlak van ‘harde’ breinwetenschap, gezondheidszorgonderzoek, kunst en subjectieve ervaringen van mensen met ‘lived experience’ in de GGZ. Jim is ook familielid van mensen met psychosegevoeligheid.
Beste dokter Van Os,
Van mijn behandelaren krijg ik altijd te horen dat ik, na meerdere psychoses, levenslang medicijnen moet slikken. Ik heb enorm veel last van bijwerkingen en vind het geen fijn perspectief dat ik het hiermee moet doen.
Kent u mensen bij wie het gelukt is om na meerdere psychoses veilig af te bouwen?
Ik wil nu niet minderen maar ik wil plannen maken voor in de toekomst.
Met vriendelijke groet,
X.
Beste X.,
Het klinkt alsof je heel goed nadenkt over je toekomst en dat je niet zomaar genoegen neemt met het idee van levenslang slikken. Heel begrijpelijk, zeker als je merkt dat de bijwerkingen van de medicatie flink op je drukken. En ja, ik ken zeker mensen bij wie het gelukt is om na meerdere psychoses af te bouwen. Maar eerlijk is eerlijk: het is niet eenvoudig en vraagt om een heel zorgvuldig proces.
Laten we even beginnen met waarom psychiaters vaak zeggen dat je “levenslang” medicatie zou moeten slikken. Dat is omdat uit onderzoek blijkt dat de kans op terugval groter is bij mensen die helemaal stoppen, zeker na meerdere psychoses. Maar – en dit is een grote ‘maar’ – dat betekent niet dat het onmogelijk is. Het betekent wel dat je heel bewust en met een goed plan aan de slag moet. Het belangrijkste is dat je het op een veilige manier doet en dat je je eigen gevoeligheid goed leert kennen.
Je gebruikt nu aripiprazol en hebt last van parkinsonistische bijwerkingen waarvoor je Artane en Akineton gebruikt. Dat klinkt alsof je behoorlijk wat medicatie binnenkrijgt en die bijwerkingen maken het leven natuurlijk niet makkelijker. Dat is echt een serieus punt, want kwaliteit van leven is minstens zo belangrijk als het voorkomen van psychoses.
Als je in de toekomst wilt gaan afbouwen, is het belangrijk om een plan te maken dat past bij jouw situatie. Daar komt onder andere bij kijken:
Taperingstrips
Voor de laatste, meest delicate stappen in het afbouwproces kunnen taperingstrips enorm helpen. Hiermee kun je de dosis in hele kleine stapjes verlagen, wat de kans op heftige onttrekkingsklachten vermindert. Check wel of jouw zorgverzekeraar dit vergoedt, en anders kun je via de Regenboog Apotheek een advies vragen.
Heel langzaam afbouwen
Dit betekent niet zomaar minderen, maar maanden (of jaren) de tijd nemen. Het brein past zich namelijk langzaam aan bij het verminderen van medicatie, vooral als je al lang gebruikt. Soms kun je beginnen met iets grotere stappen via vloeibare formuleringen, en als het moeilijker wordt, overschakelen op taperingstrips.
Lifestyle en weerbaarheid
Wat enorm kan helpen, is om parallel aan het afbouwen te werken aan je mentale en fysieke weerbaarheid. Dingen als yoga, mindfulness, gezonde voeding, een vast dagritme en beweging hebben bewezen een positief effect op psychosegevoeligheid. Het klinkt simpel, maar de wetenschap staat hier vierkant achter. Zie het een beetje als een buffer bouwen voor je brein.
Ervaringsdeskundigen
Je gaf aan dat je al in contact bent met ervaringsdeskundigen, en dat is geweldig. Zij kunnen je misschien helpen met tips en inspiratie. Het zijn vaak mensen die precies begrijpen waar je doorheen gaat en kunnen je laten zien dat er mogelijkheden zijn, zelfs als het nu misschien lastig voelt.
Herstelgerichte therapieën
Lichaamsgerichte therapieën, ACT en andere herstelgerichte benaderingen kunnen een enorme steun zijn. Niet om de psychose “weg te maken”, maar om je relatie ermee te veranderen en weer de regie te pakken.
Tot slot wil ik je wijzen op de onttrekkingsverschijnselen. Die kunnen echt pittig zijn, zoals rebound-effecten of een verhoogde kwetsbaarheid voor stress. Het helpt om daar mentaal op voorbereid te zijn en je niet te snel uit het veld te laten slaan. Er zijn ook lotgenotenorganisaties zoals de Vereniging Afbouwmedicatie die je hierin kunnen ondersteunen. En voor extra informatie kun je onze 33 tips medicatie-afbouw bekijken.
Wat jij doet – plannen maken en informatie verzamelen – is de eerste stap. Je bent al bezig met het nemen van de regie, en dat is heel goed. Als je dit proces op een veilige en zorgvuldige manier insteekt, samen met je behandelaar, is er zeker hoop dat je stappen kunt zetten. En onthoud: het gaat om medicatie + opportunity. Het leven opnieuw vormgeven en betekenis vinden, dat is waar het echt om draait.
Hope this helps en kijk vooral verder bij de informatie hieronder, want er is nog veel meer over te lezen en ontdekken. Als je nog meer vragen hebt, stel ze gerust. En je kunt ook altijd terecht op de chat.
Greetz Jim
NB Bespreek verandering van medicatie altijd eerst met je voorschrijvende arts, ga niet alleen dingen zitten veranderen, dat is niet de bedoeling van mijn adviezen. Bedenk je dat mijn adviezen altijd van algemene aard zijn – je kunt ze niet zonder meer op jezelf van toepassing achten, dat kan pas na overleg met je behandelaar of huisarts. Ik heb je immers niet persoonlijk onderzocht.
EMPOWER JEZELF MET BETERE KENNIS DAN DE TRADITIONELE GGZ VIA DEZE LAAGDREMPELIGE BRONNEN:
